Op zondag 21 mei heeft omroep HUMAN een aflevering van het programma Medialogica uitgezonden die in het teken stond van de KRO-NCRV journalistieke serie De villamoord over de Arnhemse villamoord.
KRO-NCRV ziet het als een van haar taken om maatschappelijke misstanden aan de kaak te stellen. Zo ook dat bij het strafrechtelijke onderzoek rondom de Arnhemse villamoord mogelijk fouten zijn gemaakt (die in kaart zijn gebracht) waardoor mogelijk sprake is van een rechterlijke dwaling.
Wij doen geen onderzoek naar primair misdaadverhalen of misdrijven. Wij bedrijven onderzoeksjournalistiek, in het geval van de serie De villamoord rondom het strafrechtelijk onderzoek en o.a. mogelijke valse bekentenissen, met als gevolg een gerechtelijke dwaling.
Zorgvuldig en feitelijk onderbouwde serie
Wij staan volledig achter het onderzoek en de serie rondom de villamoord. De serie is na jarenlang diepgravend onderzoek tot stand gekomen en alle journalistieke en ethische keuzes zijn daarbij zorgvuldig meegenomen en feitelijk onderbouwd.
De Raad voor de Journalistiek heeft onze werkwijze en de uitzending, aflevering drie van het eerste seizoen van De villamoord, naar aanleiding van een klacht van de ooggetuige beoordeeld en daarover als volgt geconcludeerd: “Er is deugdelijk onderzoek verricht en in de uitzending is duidelijk onderscheid gemaakt tussen feiten, beweringen en meningen. Er is geen sprake van niet-waarheidsgetrouwe of tendentieuze berichtgeving of van beschuldigingen jegens klaagster.”
Conclusies Medialogica al vóór uitzending
Wij hebben ervoor gekozen niet op camera te reageren, omdat Medialogica de conclusies van haar uitzending al had getrokken én in een aankondiging gepubliceerd nog voordat zij inhoudelijk met ons had gesproken. In dat bericht werd al de gekozen titel van de uitzending genoemd – de karaktermoord – wat een ernstige en onbewezen aantijging is richting onze makers. Verder zou er sprake zijn van onbewezen verdachtmakingen en zou het gaan over journalisten die op de stoel van de recherche en rechter zijn gaan zitten.
Wij hebben hier onmiddellijk afstand van genomen en de hoofdredactie van HUMAN en de Medialogica-makers laten weten dat deze conclusies zijn getrokken en gepubliceerd vóórdat met de makers van De villamoord inhoudelijk is gesproken of wederhoorvragen zijn voorgelegd. HUMAN gaf daarop aan dat het om een gidstekst ging die “wat scherp geformuleerd” was.
De makers van Medialogica hebben niet met open vizier geopereerd. Een dergelijke werkwijze is naar ons idee niet in lijn met de journalistieke normen en regels en past wat ons betreft ook niet bij een programma dat zegt andere media te controleren. Voor ons is dit een principieel punt, en daarom is besloten om niet voor camera te reageren.
Geen beschuldigingen gedaan richting ooggetuige
Wij distantiëren ons verder van de constatering die volgt uit de uitzending van Medialogica van gisteravond, dat wij de ooggetuige als dader zouden hebben neergezet en haar (al dan niet impliciet) hebben beschuldigd.
In onze serie trekken wij op geen enkele manier conclusies of doen wij beschuldigingen aan haar adres, iets wat de Raad voor de Journalistiek ook heeft vastgesteld. Onze onderzoeksjournalisten hebben een serie gemaakt over het rammelende strafrechtelijke onderzoek, en alleen in dat licht onderzocht wat er met de verklaringen van de ooggetuige logischerwijs (door de politie) in zo’n strafrechtelijk onderzoek zou hebben moeten worden bekeken. Naast feiten, beweringen en meningen hebben wij ook context geboden.
Eenzijdige berichtgeving door Medialogica
Journalisten moeten kritisch op elkaar kunnen zijn. Een programma als Medialogica stelt KRO-NCRV dan ook niet ter discussie. Net als iedere journalistieke productie zullen de regels van journalistieke code wel als uitgangspunt moeten worden genomen, met altijd een zorgvuldige afweging van feiten, beweringen en meningen, het gebruiken van de juiste context en het checken van belangen van betrokkenen en deskundigen, hetgeen naar ons idee niet/of slechts deels is gebeurd. Medialogica is in onze ogen zelf in een tunnelvisie terecht gekomen en heeft op tal van punten eenzijdig bericht in haar uitzending over een deel van aflevering 3 van De villamoord, alsmede in uitingen er omheen. Belangrijke informatie die wij off the record verstrekten lijkt niet meegewogen. Dit doet ons vermoeden dat de Medialogica-makers hun verhaal al klaar hadden.
Feitelijke onjuistheden in uitzending Medialogica
Ook met betrekking tot het wederhoorproces constateren wij een aantal feitelijke onjuistheden in de Medialogica-berichtgeving. Enkel een deel van het al zeer beknopte en heldere wederhoor statement van ons is meegenomen in de uitzending. Zo is niet gemeld dat wij niet voor camera wilden reageren omdat niet alleen de conclusies door Medialogica al waren getrokken maar ook omdat deze in het publieke domein al waren gepubliceerd.
Medialogica stelt in haar uitzending bovendien dat wij niet inhoudelijk wilden reageren. Dat is feitelijk onjuist. Wij hebben een lang off the record-gesprek met de Medialogica-makers gevoerd en vertrouwelijk inzage gegeven in onze research. Wij zijn wegens bescherming van bronnen gehouden aan regels waarbij wij niet alle informatie in het publieke domein kunnen delen. Dit maakt het voor ons als onderzoeksjournalisten ook ingewikkeld om in detail te reageren op conclusies en aantijgingen, en het lukte ons in het contact met Medialogica ook niet om een echt gesprek hierover op gang te brengen.
