“Wat zij deed, is de moed in de puurste vorm,” zegt Mirjam Szpiro (82) over de vergeten oorlogsheld. Mirjam is een van de kinderen die Truus redde uit de handen van de nazi’s. Nog altijd heeft ze diep respect voor ‘de vrouw met de hoed’ die haar op de trein zette naar een plek waar het veilig was.

Volgens regisseur Pamela Sturhoofd is Geertruida (Truus) Wijsmuller-Meijer (1896-1978) - want dat is haar volledige naam - de Nederlandse Oskar Schindler. Alleen weet niemand nog wie ze is en wat ze heeft gedaan. Ze is een held die is vergeten, maar daar gaat zij verandering in brengen. Samen met haar collega Jessica van Tijn en cameraman Freek Zonderland maakt ze de documentaire ‘Truus Children’.

“Dit is een belangrijk, hoopvol verhaal: één persoon kan wel degelijk het verschil maken, de geschiedenis beïnvloeden. Dat willen we uit de eerste hand vertellen,” zegt Sturhoofd daarover tegen het AD.

Talent voor onderhandelen

Want wat ze deed, is bijzonder. Truus was vrijwilliger van het Comité voor Joodse Vluchtelingen en reisde op verzoek van het comité na de Kristallnacht (van 9 op 10 november 1938) naar Wenen. En wel om te onderhandelen over de vrije doortocht van 600 Joodse kinderen met nazi-topstuk Adolf Eichmann.

Sturhoofd: “Truus' reputatie: een vrijwilliger die niet alleen een groot hart had, maar een even grote mond. Een vrouw die voor anderen in de bres sprong en daarbij bleef doorgaan, niet van ophouden wist.”

En het blijkt dat ze wel wisten wie ze moesten sturen, want tijdens de onderhandelingen beloofde Eichmann dat als het haar lukte om binnen vijf dagen transport voor 600 kinderen te regelen, in totaal 10.000 jongens en meisjes mochten vertrekken.

Laatste ontsnappingskans

Wellicht dacht hij dat het haar toch niet zou lukken, of misschien was hij onder de indruk van haar. Hoe dan ook: Truus regelde het. Ze kreeg de laatste ontsnappingskans voor de 600 kinderen op tijd voor elkaar. Ze regelde vrijwilligers, vervoermiddelen en communiceerde met Nederland en Engeland over opvang.

De nazi-topman hield zich aan zijn afspraak en uiteindelijk wist Truus zo in twee jaar tijd meer dan 10.000 kinderen van vijf tot zeventien jaar te redden. Ze kwamen uit onder meer Oostenrijk, Polen en Tsjechoslowakije en reisden via Wenen en Nederland naar Engeland.

Alleen op pad

Niet de makkelijkste reis, en het vertrek van de stations moet volgens Sturhoofd daarbij hartverscheurende taferelen hebben opgeleverd. “Veel ouders moeten beseft hebben dat ze hun kinderen, die op pad gingen met een klein koffertje en een minuscuul geldbedrag, waarschijnlijk nooit meer zouden zien. Broers en zussen werden van elkaar gescheiden: je moest minimaal vijf jaar zijn om mee te mogen en je mocht niet ouder zijn dan zeventien.''

Het is wel duidelijk dat deze vrouw een superwoman was, een vrouw met ballen. “Zij verdient erkenning,'' aldus Sturhoofd. Ze verwacht de documentaire eind dit jaar af te ronden. Lees meer over deze bijzondere vrouw via de onderstaande link.