Grote kans dat jij nog nooit van ubuntu gehoord hebt. Maar in het zuidelijke deel van Afrika zit deze levensfilosofie diepgeworteld in het dagelijks leven. Ubuntu heeft talloze vertalingen en definities, maar de meest populaire is: ‘Ik ben omdat wij zijn.’ 

Wat is ubuntu?

De Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu legt de essentie van ubuntu mooi uit: ‘Mijn menselijkheid is diepgaand en onlosmakelijk verbonden met die van jou’. 

Volgens deze eeuwenoude wijsheid ben je geen individu, maar wordt je identiteit gevormd door je relaties met anderen. Volgens ubuntu kan een persoon alleen bestaan en zich ontwikkelen in een hechte gemeenschap. De onderlinge verbinding tussen mensen, dieren én natuur is extreem belangrijk.

Tegenhanger 

Veel mensen zeggen dat het Afrikaanse ubuntu de tegenhanger is van de individualistische samenlevingen in het Westen, waar zelfredzaamheid en onafhankelijkheid de grootste waarden zijn. 

Hard werken om daar zelf beter van te worden en anderen vooral niet belasten met je problemen: dát is hoe er in het Westen vaak gedacht wordt. Geen wonder dat we de verbinding met elkaar volledig kwijt geraakt zijn.

Individualiteit vs. Individualisme

Hoewel er natuurlijk niks mis is met een beetje zelfontwikkeling, lijken we daarin soms een beetje doorgeschoten te zijn. Professor James Ogude, die onderzoek doet naar ubuntu, legt uit: ‘Ik maak graag onderscheid tussen individualiteit en individualisme. Individualiteit geeft je een gevoel van onafhankelijkheid en vrijheid, waardoor je je eigen persoonlijke karakter kan ontwikkelen.’ 

‘Bij individualisme daarentegen neemt je ego het over. Dan wordt het: ik, ik, ik.’

Wat kunnen we leren van ubuntu?

Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken: die mentaliteit mag wel iets minder. En daarom kunnen we veel leren van ubuntu. Zin in morgen zet zes waardevolle lessen van deze eeuwenoude filosofie voor je op een rijtje. 

Niemand is alleen

Volgens ubuntu is iedereen met elkaar verbonden en vormen we samen één grote gemeenschap. Ons persoonlijke welzijn en geluk hangt af van die van het grotere geheel. De gemeenschap voelt zich verantwoordelijk voor elk individu en zorgt er samen voor dat niemand buitengesloten of vergeten wordt. 

Om hulp vragen is goed

Kwetsbaarheid is geen teken van zwakte, maar een menselijk aspect dat ons verbindt. Door om hulp te vragen erken je dat je deel bent van een groter geheel, wat het saamhorigheidsgevoel versterkt. Zo creëer je een omgeving waar zorgen voor elkaar vanzelfsprekend is. Want samen kun je altijd meer dan alleen. 

Geen woorden, maar daden

‘Compassie is nutteloos zonder actie’, zei Moeder Theresa al. En ook ubuntu gaat volledig over actie ondernemen, omdat het de waarden van de filosofie omzet in concrete daden.

Verschillen moeten we vieren

Ubuntu begrijpt dat iedereen zijn unieke inzichten, ervaringen en krachten meebrengt. Deze diversiteit is enorm verrijkend voor de gemeenschap en maakt haar alleen maar sterker. 

Een betere wereld begint bij jezelf

Door te leven vanuit ubuntu wordt het makkelijker om de behoeften van het grotere geheel voorop te stellen. Want zoals we al eerder uitlegden: jouw persoonlijke geluk hangt af van dat van de volledige gemeenschap. Positieve keuzes maken voor bijvoorbeeld het klimaat of de natuur wordt zo veel vanzelfsprekender.

Stop nooit met leren 

Wanneer je je gesteund voelt door je gemeenschap, ben je eerder geneigd om nieuwe dingen te proberen. Zo moedigt ubuntu ons aan om open te staan voor nieuwe ervaringen en onszelf te blijven ontwikkelen. Dan ontstaat er een gemeenschap waarin mensen zich veilig voelen om te leren, te falen én te groeien.