Tibetaans dodenboek

In Goed leven, goed sterven wordt de cyclus van leven en dood uitgediept aan de hand van het oratorium Kailash, een muziekstuk van de Chinese componist Chen Xiaoyong. Het stuk is gebaseerd op het Tibetaans dodenboek en beschrijft via klanken van water, bergen en wind, de vier overgangsstadia tussen leven en dood. De teksten uit het boek zijn voor het muziekstuk herschreven door schrijver, boeddhist en kenner van het Tibetaanse dodenboek Sebo Ebbens. Ze geven inzicht in hoe we met de dood om kunnen gaan, maar gaan vooral over het leven. 

Alles is tijdelijk

In het Tibetaans boeddhisme zijn goed leven en goed sterven onlosmakelijk met elkaar verbonden en is alles in het leven tijdelijk: het begrip tijdelijkheid is eigenlijk een constante vorm van sterven. En de cyclus van leven en dood vindt voort­durend plaats. Als je de cycli van leven en dood herkent, leef je met meer aandacht in het hier en nu. De dood is dan iets waarmee je je kunt verzoenen, nog voordat hij er is.

Intense gebeurtenissen

Het ontstaansproces van het oratorium is voor alle musici en medewerkers een indringende persoonlijke ervaring waarbij hun eigen relatie tot het sterven voelbaar wordt. Intense gebeurtenissen, zoals het verlies van een dierbare of een echtscheiding, brengen een diep besef van de relatie tussen leven en sterven.

‘Sta open’

Sebo Ebbens gaat met de musici en het koor in gesprek over de relatie tussen leven en sterven. Hij vertelt ook zelf over de ziekte van zijn zoon van 24. De directe ervaring van het stervensproces maakte hem duidelijk wat het Tibetaans dodenboek je over goed leven en goed sterven kan leren. Wat hij ervan leerde is: ‘Ben er helemaal, sta open voor de situatie en speel of zing als je op het podium bent. Je hebt geen keus, net als na de dood. Besef dat het leven eindig is, doe in het leven wat voor jou betekenisvol is. En zeg dat iemand mag gaan wanneer het sterven dichtbij is.’ 

Persoonlijke verhalen

Ook de zangers en musici delen hun ervaringen met sterven. Zo maakte repetitor en sopraan Ivette van Laar het overlijden mee van de vriendin van haar vader en zag hoe er na het sterven ‘nog van alles gebeurt in het lichaam’. Dirigent Joost Hekel onderzoekt in de tekst wat hij kan met de ervaring van het overlijden van zijn vrouw. Baszanger Mari Plooi verloor – los van elkaar – twee dochtertjes en is blij als hij de verbinding weer voelt op momenten van verdriet. En cellist Juan Limón Romero ervaart het overlijden van zijn nichtje als bitterzoet: ‘Ik verlies iets, maar ik krijg er vele dierbare herinneringen voor terug die altijd blijven.’