De Romeinse Curie is het pauselijk apparaat dat zich bezig houdt met het bestuur van de Universele Kerk.
Curie
De Romeinse Curie (Latijn: Curia Romana) is genoemd naar de Curie, de senatorenvergadering van het oude Rome. Zij is de belangrijkste instelling van de Rooms-Katholieke Kerk en opgebouwd uit diverse departementen, dicasteries genoemd. Zij moet worden onderscheiden van het bestuur van Vaticaanstad en dat van het bisdom Rome.
Pastor Bonus
De samenstelling van de Romeinse Curie is in de loop der eeuwen veranderd. Zij werd in 1967 door paus Paulus VI hervormd door de oprichting van een aantal secretariaten die aansloten bij de wensen van de vaders van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). Die secretariaten hadden betrekking op de oecumene, de interreligieuze dialoog, het christelijk gezinsleven en de positie van de leken. In 1988 vereenvoudigde paus Johannes Paulus II de Romeinse Curie met de apostolische constitutie Pastor Bonus. Sindsdien waren er naast het Staatssecretariaat, negen Congregaties, elf Pontificale Raden, drie Tribunalen, zeven Pontificale Commissies, drie economische bureaus en nog een aantal ondersteunende kleine bureaus, commissies en comités.
Paus Franciscus
Paus Franciscus is vanaf het begin van zijn pontificaat (13 maart 2013) bezig geweest met een nieuwe hervorming. Dat deed hij op verzoek van het Kardinalencollege, dat bijeen gekomen was in het preconclaaf na het aftreden van Benedictus XVI. Na Franciscus’ aantreden stelde hij de zogenoemde Raad van Kardinalen, een gremium van acht à negen leden dat hem zou bijstaan bij het complexe hervormingsproces. In de loop der afgelopen jaren voegde hij verschillende raden en commissies samen tot zogenoemde Dicasteries. Voorbeeld daarvan is het Dicasterie voor de Bevordering van de Integrale Menselijke Ontwikkeling, opgericht in 2017. Dit was een fusie van de Pontificale Raad voor Gerechtigheid en Vrede, van de Pauselijke Raad Cor Unum, van de Pontificale Raad voor de Pastorale Zorg voor Migranten en Reizigers, en van de Pauselijke Raad voor het Pastoraat in de Gezondheidszorg.
Dicasteries
Ook de Congregaties, van oudsher de voornaamste autoriteiten, heten voortaan Dicasteries. Het woord ‘dicasterie’ (Latijn: dicasterium) komt van de Oud-Griekse term voor ‘rechtbank’.
In de regel wordt elk dicasterie geleid door een kardinaal of aartsbisschop, die wordt bijgestaan door secretarissen en ondersecretarissen. Volgens de nieuwe regeling kunnen echter ook lekengelovigen, zowel mannen als vrouwen, in de leidinggevende functies worden benoemd, wat al het geval was met het in 2018 opgerichte Dicasterie voor de Communicatie, waarin alle Vaticaanse media zijn ondergebracht. Het hoofd van het nieuwe Dicasterie voor de Evangelisatie is echter niemand minder dan de paus zelf.
Overzicht van alle departementen van de hervormde Romeinse Curie:
- Staatssecretariaat
- Dicasterie voor de Evangelisatie
- Dicasterie voor de Geloofsleer
- Dicasterie voor de Dienst aan de Liefdadigheid
- Dicasterie voor de Oosterse Kerken
- Dicasterie voor de Goddelijke Eredienst en de Sacramentendiscipline
- Dicasterie van de Processen der Heiligen
- Dicasterie voor de Bisschoppen
- Dicasterie voor de Clerus
- Dicasterie voor de Instituten van Godgewijd Leven en de Sociëteiten van Apostolisch Leven
- Dicasterie voor de Leken, het Gezin en het Leven
- Dicasterie voor de Bevordering van de Eenheid der Christenen
- Dicasterie voor de Interreligieuze Dialoog
- Dicasterie voor de Cultuur en de Educatie
- Dicasterie voor de Dienst aan de Integrale Menselijke Ontwikkeling
- Dicasterie voor de Wetsteksten
- Dicasterie voor de Communicatie
- Apostolische Penitentiarie
- Hoogste Tribunaal van de Apostolische Signatuur
- Tribunaal van de Romeinse Rota
- Raad voor de Economie
- Secretariaat voor de Economie
- Administratie van het Patrimonium van de Apostolische Stoel
- Bureau van de Revisor-Generaal
- Commissie van Gereserveerde Zaken
- Comité voor de Investeringen
- Prefectuur van het Pontificaal Huis
- Bureau van de Liturgische Vieringen van de Hoogste Pontifex
- Kamerling (Camerlengo) van de Heilige Romeinse Kerk
- Register van Advocaten van de Romeinse Curie
- Advocatencorps van de Heilige Stoel
- Vaticaans Apostolisch Archief
- Vaticaanse Bibliotheek
- Kerkfabriek van Sint-Pieter
- Pontificale Commissie voor Gewijde Archeologie
- Pontificale Academies
- Agentschap van de Heilige Stoel voor de Evaluatie en Bevordering van de Kwaliteit van de Universiteiten en Kerkelijke Faculteiten
- Autoriteit voor Financieel Toezicht en Informatie