Politici die selfies op Instagram plaatsen komen hoog in de tijdlijn van gebruikers te staan. Afbeeldingen met veel tekst erin worden juist afgestraft. Dat blijkt uit onderzoek van KRO-NCRV Pointer, de NOS en De Groene Amsterdammer. Instagram maakt in tegenstelling tot social media als Twitter geen uitzondering voor politieke accounts, waardoor politieke berichten door het algoritme hetzelfde worden behandeld als elk ander bericht. Daardoor wordt het lastig om ingewikkelde politieke boodschappen te communiceren tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Foto’s waarop gezichten van politici te zien zijn, hebben op Instagram meer kans om in je tijdlijn te verschijnen dan andere berichten. Bij berichten met veel tekst is die kans lager, ongeacht hoe oud het bericht is, hoe populair het is en of op welk moment van de dag het bericht is geplaatst.

Samen met de Duitse non-profitorganisatie Algorithm Watch en met de hulp van 675 lezers verzamelden KRO-NCRV Pointer, de NOS en de Groene Amsterdammer 7.477 Instagram-berichten van 124 Nederlandse lijsttrekkers en politici met een groot bereik op Instagram verzameld. Daarna werd geanalyseerd waar deze politieke Instagram-berichten op de tijdlijn te zien zijn. Het is de eerste keer dat het Instagram-algoritme op deze schaal in Nederland is onderzocht. Hiervoor bestond voornamelijk anekdotisch bewijs dat Instagram voorkeuren geeft aan bepaalde berichten. Maar het was onduidelijk welk soort berichten dat zijn, en hoe sterk die voorkeur is.

“Een probleem voor politieke discussies op Instagram”

Volgens Nicolas Kayser-Bril van Algorithm Watch toont het onderzoek ook aan dat Facebook (eigenaar van Instagram) onduidelijk of niet transparant is over de werking van het algoritme. Facebook zegt namelijk zelf dat de volgorde van berichten wordt bepaald door onder meer persoonlijke voorkeuren en het moment van de dag. De resultaten van dit onderzoek tonen aan dat Instagram zelf een significante invloed heeft op de volgorde van berichten.

“Facebook laat op de tijdlijn vooral zien wat goed voor zichzelf is, en niet voor de gebruikers”, aldus Kayser-Bril. Door de voorkeur te geven aan gezichten, wordt Instagram een vrolijker platform dan wanneer er telkens berichten met veel tekst voorbij komen. “Dat is een probleem voor politieke discussies. Als een politicus een inhoudelijke boodschap met tekst op Instagram wil delen, dan is het aannemelijk dat die boodschap aan minder mensen wordt getoond dan wanneer je een selfie plaatst.”

Facebook zegt zelf dat de volgorde van berichten wel wordt bepaald door persoonlijke voorkeuren en het moment van de dag. “Elke Instagram-feed is uniek. Wat een gebruiker ziet, is gebaseerd op een combinatie van eigen gedragingen: de accounts waarmee je interacteert, de mensen met wie je in foto’s bent getagd en het type posts dat je liked en waar je op reageert”, zegt een woordvoerder.

Hoewel Facebook zegt dat de persoonlijke tijdlijn van gebruikers uniek is en vrij van algemene vooringenomenheid van het algoritme, benadrukt het bedrijf dat het een team heeft dat samenwerkt met academici om vooroordelen uit het algoritme te houden.

Over Pointer

Op tv, radio en online agendeert KRO-NCRV's Pointer maatschappelijke onderwerpen, onthult nieuws en misstanden en koppelt de modernste tools aan dossieronderzoek. Pointer is het eerste en grootste crossmediale journalistieke platform met een uitgebreide mix aan journalistieke tools, zoals crowdsourcing, datajournalistiek en open source intelligence. Juist met hulp en inzet van het publiek pakt het de kwesties van nu aan. 

Pointer richt zich op maatschappelijke problematiek waarbij de input van de burger het vertrekpunt is van het onderzoek met als thema’s: Wonen en leefomgeving, Werk en geld, Gezondheid en zorg, Klimaat en duurzaamheid, Recht en onrecht, Onderwijs en jeugd, Misinformatie en privacy. Pointer zorgt ervoor dat je met je neus op de feiten wordt gedrukt.