In de documentaire Godvergeten delen twintig Belgen hoe zij als kind slachtoffer werden van seksueel misbruik en mishandeling in de Rooms-Katholieke Kerk. Waarom kiest KRO-NCRV ervoor om deze serie in Nederland uit te brengen? Wij vragen het theoloog en KRO-NCRV presentator Wilfred Kemp.
In 2010 kwam door onderzoek van media en de commissie-Deetman* aan het licht dat misbruik binnen de Katholieke Kerk stelselmatig in de doofpot werd gestopt. Hoewel dit alweer even terug is, leeft de pijn bij de slachtoffers nog altijd voort. Zij werden als kind seksueel misbruikt en mishandeld door een katholieke priester of pater.
*(De commissie-Deetman onderzocht van 2010 tot 2011 het seksueel misbruik van minderjarigen in de Rooms-Katholieke Kerk van 1945 tot 2010, red.)
Waarom kiest KRO-NCRV ervoor om Godvergeten uit te zenden?
Wilfred Kemp: ‘In Nederland is er gedegen onderzoek gedaan door de commissie Deetman naar seksueel misbruik in de Katholieke Kerk. Maar het is een misvatting om te denken dat het daarmee klaar is. Daar waar sprake is van machtsongelijkheid, ligt seksueel misbruik op de loer. Deze verhalen moeten daarom verteld blijven worden.
‘We moeten ons bewust zijn van hoeveel schade het heeft aangericht’
Misbruik is niet alleen iets uit het verleden. Het gevaar blijft altijd staan. Dat is de reden dat we dat deze documentaire uitzenden. Je kunt zeggen: het is voorbij, en daarmee gaan we over tot de orde van de dag en we denken er niet meer aan. Maar iedereen moet alert blijven, en zich bewust zijn van hoeveel schade seksueel misbruik aanricht bij kinderen. Dat moet er echt ingeprent zitten.’
(Interview gaat verder onder kader)
Wilfred Kemp, theoloog en presentator
Wilfred Kemp studeerde Theologie aan de Katholieke Theologische Universiteit van Amsterdam en was zeven jaar lang pastoraal werker in Bilthoven. Midden jaren negentig maakte Kemp de overstap naar de media. In de jaren 90’ ging hij aan de slag bij het tv-programma Studio RKK, eerst als redacteur en later als verslaggever. Ook werkte hij als verslaggever bij het tv-programma Kruispunt. Momenteel maakt hij onder meer het programma Tussen hemel en aarde.
Wat doe je als katholiek met de geloofwaardigheid van het instituut?
‘Er zijn in de afgelopen tijd drie pauzen geweest. Om te beginnen met Johannes Paulus II, een paus uit Polen. Deze paus was echt van de oude stempel en kon zich niet voorstellen dat het misbruik waarheid was. Hij veegde dat onder de tafel. Zijn rechterhand, de Duitse Ratzinger, wees hem er eerder op dat hij wel iets moest doen met de verhalen die rondgingen.
Toen paus Johannes Paulus II stierf, werd Ratzinger paus (Paus Benedictus XVI, red.). En hij pakte bestaande dossiers over misbruik door priesters en bisschoppen meteen beet. Hij erkende dat het misbruik een groot probleem was. Maar hij dacht wel dat het incidenten waren, en niet dat het systematisch was. Met de komst van Paus Franciscus kwam ook dát aan het licht. Sterker nog; hij heeft gezegd dat het onderdeel is van de cultuur van de kerk. Hij noemt het een kankergezwel.'
'De huidige paus Franciscus noemt misbruik een kankergezwel in de cultuur van de kerk'
'Kijk, iedereen schaamt zich kapot. Ik vind het verschrikkelijk. Aan geloofwaardigheid is absoluut ingeboet. Maar ik weet dat de meerderheid van de mensen in de kerk wel goede dingen doen. Zij doen zelfs prachtige dingen.
70 procent van het vrijwilligerswerk in Nederland komt door mensen die naar de kerk gaan. Veel helpen bijvoorbeeld bij voedselbanken. De meeste mensen deugen, en de meeste mensen doen het goed. Alsnog heeft de kerk een enorme deuk opgelopen. Maar ik vind het goed dat de huidige paus deze verschrikkelijke zaak heel anders aanpakt.’
Hoe kun je als kerk leren van wat er gebeurd is?
‘Bisschoppen en priesters denken soms dat zij boven de rest van het volk staan. Daar heeft de huidige paus Franciscus een broertje dood aan. Priesters en bisschoppen wanen zich onaantastbaar. In hun ogen behoren ze tot een old-boys-network, waar eigen regels gelden. De paus hekelt dit zogenoemde klerikalisme. Het is volgens hem één van de belangrijkste oorzaken van het misbruik en met name ook de doofpot.
'Priesters staan niet meer op een voetstuk'
Een van de grote missies van paus Franciscus is het doorbreken van die cultuur. Priesters staan niet meer op een voetstuk. Met de komst van deze paus is het de bedoeling dat er transparantie is. Paus Franciscus heeft bisschoppen ontslagen waarvan hij weet dat zij misbruik geheimhielden. Daarnaast heeft hij gezegd dat het misbruik gemeld moet worden bij justitie.’
Godvergeten, zondag 12 november bij KRO-NCRV op NPO Start (wekelijks) en op NPO Plus (in zijn geheel). Vanaf dinsdag 9 januari bij KRO-NCRV om 22.10 uur op NPO 2.
Kruispunt, zondag 12 november, 17.10 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.
