Zo licht als een veertje en toch warm en beschermend. Dons is niet voor niets zo geliefd in jassen, kussens en dekens. En als je 'verantwoord dons' koopt, krijg je de belofte van tevreden eendjes erbij. Maar is het dat diervriendelijke dons echt rozengeur en maneschijn, of zit er een schaduwzijde aan deze industrie? Keuringsdienst van waarde doet onderzoek naar de herkomst van dons.
Het borsthaar van eenden en ganzen
Een dekbed of jas gevuld met dons houdt je lekker warm in de winter. En wat verstaan we precies onder dons? Dons is in feite het borsthaar van eenden en ganzen. Ongeveer één op de drie Nederlanders gebruikt een dekbed met donsvulling.
Dwangvoeding en levende pluk
Volgens verkoper van verantwoord beddengoed Rob van den Dool komt zo’n zestig procent van al het dons uit China. Daar is het leven van een gemiddeld gans weinig waard. De ganzen worden daar in kleine kooien gehouden, hun snavels worden afgeknipt en ze worden levend geplukt.
Van den Dool: ‘Vooral de arme boeren daar besparen een paar euro door eenden wild te plukken. Wil je als consument verantwoord dons? Dan moet je vooral letten op de keurmerken zoals Responsible Down Standard of Down Pass. Als je dons koopt zonder certificaat dan weet je dat er iets mis is.’ Maar waar komt verantwoord dons vandaan?
Pekingeend is plofkip met dons
Het verantwoorde dons komt voornamelijk van de pekingeend. Bekend van de Chinese restaurants, maar ook gefokt op Hollandse grond. Jaarlijks worden er miljoenen van deze eenden geslacht. Eendenboer Evert Jan legt uit: ‘De eenden worden in zeven weken opgefokt om te slachten. De eend is speciaal gefokt voor de vleesconsumptie, met als bijproduct dons.’
De pekingeend groeit veel sneller dan de wilde eend, die ongeveer vijftien weken nodig heeft om hetzelfde gewicht te bereiken. Hoogleraar Dierenwelzijn Bas Rodenburg vergelijkt dit met de – recent in de supermarkt verboden - plofkip: ‘Een plofkip groeit ook in ongeveer zes weken. Ook is er voor de pekingeend veel natuurlijk gedrag, zoals het wassen in water, niet mogelijk.’
Zwaar doorgefokte eend
Marko Ruis, onderzoeker dierenwelzijn, sluit zich hierbij aan: ‘De wilde eend is de voorouder van de huidige pekingeend. De wilde eend is een vleeseend geworden met een grote borstfilet en weegt nu drie keer zoveel. Deze eenden bewegen ook niet zo soepel meer vanwege hun gewicht. Toch heeft de pekingeend nog steeds de natuurlijke behoefte aan open water.’
En een groot zwembad in de stal? Dat is volgens boer Evert Jan niet mogelijk vanwege het risico op virussen en bacteriën. Desondanks beschrijft hij zijn dons als verantwoord. Bas Rodenburg is het hier niet mee eens: ‘De Hollandse pekingeend zou nu geen 'Beter Leven' keurmerk krijgen, zelfs niet één ster.’
Bekijk de uitzending over Verantwoord dons
Dons: we stoppen het in onze winterjassen en dekbedden. Maar lang bleek dat niet bepaald diervriendelijk te gaan. Er waren verhalen over levende pluk en dwangvoeding bij eenden en ganzen. Koop je nu iets met dons? Dan krijg je er gratis een stapeltje beloftes bij. Verantwoord staat erop. Eerlijk en zelfs diervriendelijk. Maar hoe komen ze er eigenlijk aan, verantwoord, diervriendelijk dons?
Verantwoord is niet per se diervriendelijk
Volgens verkoper Rob van den Dool is het dons alsnog verantwoord: ‘Maar niet per se diervriendelijk. Er is een verschil tussen een mooi leven hebben en lijden. Wij zorgen ervoor dat ze niet lijden.’
Hij vervolgt: ‘Bij het dierenwelzijn gaat het erom dat er geen levende pluk plaatsvindt. In landen als China en Vietnam zie je levende pluk, dode dieren en een gebrek aan controles. In Nederland zijn er wel normen en regels.’
5.000 euro voor het meest verantwoorde dons
Van den Dool heeft ook onderzocht wat het meest verantwoorde dons ter wereld is. Dat blijkt eierdons te zijn, afkomstig van wilde eenden in IJsland die het als nestmateriaal gebruiken. Na het broedseizoen wordt dit dons verzameld.
Het is echter zo zeldzaam, dat het dons vrijwel onbereikbaar is. Hierdoor kan een donzen dekbed gemakkelijk 5.000 euro kosten.
Wil je toch met een goed gevoel onder een donzen dekbed kruipen? Dan is gecertificeerd dons een stap in de goede richting. Tegelijkertijd verdienen de leefomstandigheden van 'verantwoorde' eenden nog steeds aandacht.
Als eerste Keuringsdienst van waarde nieuws ontvangen?
Schrijf je dan in voor de Eerlijker Eten nieuwsbrief! Al duizenden mensen gingen je voor.
