Toepassing

Als je de etiketten moet geloven, verdient elke afvoer een eigen behandeling. Keukenontstoppers gebruik je enkel in de keuken; badkamerontstoppers exclusief in de badkamer. Maar wat zit er in een ontstopper voor de keuken die niet in de badkamer gebruikt kan worden?

Keukenontstopper 

De samenstelling van keukenontstopper bestaat over het algemeen uit een combinatie van zuren en basen, waarbij een base een substantie is die de tegenovergestelde eigenschappen heeft als een zuur. Wanneer deze worden gecombineerd, neutraliseren ze elkaar en ontstaat er een chemische reactie. Dit wordt ook wel een zuur-basen reactie genoemd.  

Naast de zuren en de basen bevat de ontstopper ook zeep. Zeep zorgt er in combinatie met water voor dat vet wordt verdund en daarmee makkelijker wegspoelt. 

Scheikundedocent Maarten Stok geeft les in zuur-basen reacties en vertelt: ‘Keukenontstoppers bevatten naast zuren, basen en zeep een belangrijk enzym. Deze heet amylase. Dit is een eiwit dat suikers of zetmeel afbreekt. Etensresten in de gootsteen worden door dit enzym langzaam opgelost. Het enzym is ook in je spuug te vinden en is biologisch afbreekbaar.’  

Terwijl keukenontstoppers vooral ontworpen zijn om organische resten zoals vet en voedseldeeltjes aan te pakken, richten haarontstoppers zich op een ander soort verstopping in huis, namelijk in de badkamer. Hier spelen andere componenten zoals haar en lichaamsvetten een grote rol.

Haarontstopper  

Het verschil tussen de gootsteen in de keuken en de badkamergootsteen zijn de specifieke stoffen in schoonmaakproducten die zich richten op haar- en lichaamsvet.  

Chemicus Floris Rutjes is specialist in organische moleculen en vertelt over de werking van de specifieke stoffen in haarontstoppers: ‘Haarontstoppers bevatten vaak chemicaliën als natriumhydroxide of kaliumhydroxide. Dit zijn sterke basen die vetten effectief verzepen en eiwitbindingen kunnen splitsen. Een haar bestaat voornamelijk uit het eiwit keratine. Door hoge concentraties chemicaliën en bleekmiddel wordt dit eiwit afgebroken. De haren lossen als het ware op.’

Vloeibare ontstopper

Naast haarontstopper en keukenontstopper liggen er ook vloeibare ontstoppers of duo ontstoppers in de supermarkt. Deze ontstoppers bestaan uit natriumhydroxide. Dezelfde stof die je ook in haarontstoppers terugvindt.   

 Het natriumhydroxide in vloeibare ontstoppers is echter minder geconcentreerd dan in haarontstopper. Scheikundige Maarten Stok vertelt: ‘Tussen vloeibare ontstopper of een duo ontstopper zit weinig tot geen verschil. Als je kijkt naar de ingrediëntenlijst van badkamerontstopper en vloeibare ontstopper dan bevatten deze dezelfde componenten.’  

De concentratie van de specifieke chemicaliën kan verschillen. De exacte hoeveelheid van de actieve bestandsdelen staat echter niet op de verpakking vermeld.

Impact van ontstoppers op het milieu en leidingen 

Het gebruik van gootsteenontstoppers is echter niet zonder risico. De chemicaliën die in de ontstoppers zitten zijn niet bepaald ecologisch, slecht voor sommige leidingen en kunnen zelfs brandwonden veroorzaken.  

Eric van der Blom, vakspecialist in leidinginstallaties, benadrukt dit: ‘Je loopt het gevaar dat er corrosie optreedt in leidingen van kunststof en metaal door de zure en basische stoffen in deze ontstoppers. Mocht je wel een van deze middelen gebruikt hebben, dan is het handig om 48 uur te wachten voordat je een loodgieter belt. De ontstoppers bevatten chemische middelen die brandwonden kunnen veroorzaken.’

Dus hoe zit het nou?

Badkamer- en keukenontstopper zijn dus wel degelijk verschillende producten, met verschillende werkzame bestanddelen. Waar keukenontstopper het enzym amylase bevat - een enzym dat voedselresten afbreekt - bevat een badkamerontstopper sterke basen om haren en andere vetten op te laten lossen.  

Maar voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Spoel zo min mogelijk voedingsresten, vetten en andere onnodige producten door de afvoer, en gebruik af en toe een plopper of een ontstoppingsveer.