Voor mens, dier en plant

Fosfaat is een van de belangrijkste mineralen in de productie van voedsel. Zowel mensen als dieren en planten hebben fosfaat nodig om te kunnen leven. Om planten goed te laten groeien, wordt er veel fosfaat verwerkt in kunstmest. Ook in diervoeding is het een belangrijke toevoeging.

De grootste fosfaatvoorraden ter wereld liggen in de Verenigde Staten, China en Marokko. Deze landen zorgen jaarlijks voor tweederde van de wereldbehoefte in fosfaat. Marokko is een grote exporteur, terwijl China en de Verenigde Staten de fosfaat liever zelf houden.

Schaarste

Europa is daarentegen arm wat betreft natuurlijke grondstoffen en daarom afhankelijk van import. Tenminste 97 procent van de grondstoffen voor landbouw, waaronder fosfaat, moet volgens Platform Landbouw worden ingevoerd. Maar de fosfaatvoorraden zijn eindig.

De schaarste van fosfaat kan leiden tot grote problemen in de voedselvoorziening, omdat zowel de groei van gewassen als van vee ervan afhankelijk is. De afhankelijkheid van de schaarse fosfaatbronnen zou volgens Platform Landbouw ook kunnen leiden tot geopolitieke strijd. Zodra grondstoffen schaars worden, zullen nationale belangen gaan meespelen, en fosfaat is in ieder land onmisbaar.

Verwachtingen

De schattingen over de volledige uitputting van de fosfaatvoorraden zijn wisselend. Iets na 2030 wordt de ‘peak fosfaat’ verwacht: een moment waarop de productie niet meer kan stijgen, al blijft de vraag groeien. Volgens onderzoekers van de Wageningen Universiteit zijn die verwachtingen wel erg pessimistisch. Veel landen, waaronder Nederland, zijn in de afgelopen jaren door strenge wetgeving al veel minder fosfaat gaan gebruiken.

Ook wordt er te weinig rekening gehouden met het feit dat de bodem in Europa al verzadigd is met fosfaat door het grootgebruik van kunstmest in het verleden. Toch zeggen ook deze onderzoekers dat de zorgen rond fosfaattekort terecht zijn. Het punt dat de natuurlijke voorraden op raken, komt onvermijdelijk dichterbij.

De Wageningen Universiteit verwacht echter dat er tot dit punt wel genoeg tijd is om voorbereidingen te treffen voor het grootschalige recyclen van fosfaat. Het mineraal kan opnieuw gewonnen worden uit onder andere rivierslib en voedselresten, maar ook uit menselijke ontlasting. Nederland is momenteel een van de koplopers in de technologie die deze recycling mogelijk maakt.