Wat is whisky precies?

Whisky is een gedestilleerde drank gemaakt van graan, gist en water en heeft over het algemeen een alcoholpercentage van 40 tot soms wel 85 procent. Afhankelijk van de soort whisky kan er gerst, maïs, rogge of tarwe gebruikt worden om een graanbeslag (wort) van te maken.

Dit graanbeslag laten whiskymakers gisten tot het ongeveer 7,5 procent alcohol bevat. Deze vloeistof wordt vervolgen gedestilleerd tot een heldere, kleurloze spirit (alcoholische vloeistof).

Hout is van cruciaal belang

Na het destilleren wordt de whisky gerijpt in houten vaten tot het de gewenste geur, kleur en smaak heeft. Over het algemeen mag het pas whisky heten als het minimaal drie jaar gerijpt heeft op het vat. Maar waar komt die typische bruine kleur dan vandaan?

Vatrijpingsexpert Jan Beek vertelt: ‘Het is het hout dat kleur en smaak aan de whisky geeft, maar ook de drank die daarvoor in het vat gezeten heeft.’

De vaten geven namelijk tannines, suikers en andere verbindingen af die zowel de kleur als de smaak van het destillaat beïnvloeden. Een vat waar voorheen bourbon in zat, geeft vaak een lichtere, honingachtige kleur, terwijl sherryvaten een donkerdere, roodbruine tint aan de whisky geven.

Sherrykenner Karel Klosse zegt: ‘De beste whisky wordt gemaakt met oude vaten. Je wilt namelijk dat de drank die er daarvoor in gezeten heeft diep in het hout is getrokken. Zo’n oud vat geeft veel meer smaak aan de whisky af.’

Duur van de rijping

Naast het soort hout speelt ook de duur van de rijping een rol. Hoe langer de whisky in het vat rijpt, hoe meer kleur en smaak hij uit het hout onttrekt. Een langere rijping resulteert vaak in een donkerdere kleur en een complexer smaakprofiel. Sommige whisky rijpt wel 50 jaar voor het gebotteld wordt.

Karamelkleurstof in whisky?

Een donkere whisky kan dus een teken zijn dat de whisky lang gerijpt heeft of in een oud vat gezeten heeft dat doordrenkt was met bourbon, sherry of port. En hier maken sommige whiskymakers slim gebruik van.

Sommige whiskymakers voegen karamelkleurstof (E150a) toe aan hun whisky om kleurverschillen tussen verschillende batches te minimaliseren en een consistente uitstraling te behouden. Dit is met name gebruikelijk bij Schotse en Ierse whisky's.

E150a is niet onomstreden

Hoewel E150a geen invloed heeft op de smaak, is het gebruik ervan omstreden onder whiskyliefhebbers. De karamelkleurstof kan namelijk ook gebruikt worden om de whisky ouder te laten lijken dan ie daadwerkelijk is. 

Hoeveel whiskymakers hun whisky bijkleuren is moeilijk te zeggen, want de toevoeging van E150a hoeft niet op de fles vermeld te worden. Als de whisky erg donker is, maar er niet op het label vermeld staat hoe lang de whisky gerijpt heeft, kun je ervan uit gaan dat ze kleurstof toegevoegd hebben. Op oudere whisky’s die bij de slijterij te verkrijgen zijn, staat de leeftijd namelijk vaak vermeld.

Kleur is niet altijd een indicatie van kwaliteit

Hoewel veel whiskyliefhebbers geneigd zijn te denken dat een diepere kleur duidt op een oudere of betere whisky, is dit niet altijd het geval. De kleur van whisky wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder het type vat, de vloeistof die voorheen in het vat heeft gezeten en de rijpingsomstandigheden. 

Uiteindelijk gaat het vooral om voorkeur, en is het de combinatie van kleur, aroma en smaak die de kwaliteit van een whisky bepalen. Het kan zomaar zijn dat die donkere whisky een jonge whisky met wat kleurstof is.