Geen gemeente die zich elke dag weer zo over het land verspreidt als Volendam. Van Maastricht tot Groningen, op de markt en in winkelcentra: Volendamse visverkopers vind je zo'n beetje overal. En in de supers is Volendam nu ook als worst, ham en in blik te koop. Maar wat maakt een vis of gehaktbal nou eigenlijk Volendams?
De keuze is reuze
Winkels verkopen Volendamse kipragout, Volendamse gehaktballen, Volendamse ham, Volendamse leverworst en natuurlijk Volendamse vis. Maar wat maakt een product Volendams?
We brengen een bezoekje aan een Volendamse viswinkel. Want niets is zo Volendams als vis. Toch…?
Volendamse vis
Het is niet de vis die uit Volendam komt. Volendamse vishandelaren verkopen gekweekte Noorse zalm, Franse makreel, gamba’s uit Ecuador en tonijn uit Sri Lanka. Op zich niet gek: in het IJsselmeer zwemt namelijk helemaal geen zalm of tonijn – laat staan gamba’s.
Wat de viswinkel Volendams maakt, blijkt de eigenaar te zijn. Of de Volendamse viswinkel nou in Maastricht of Groningen staat; Volendammers reizen ver om hun waar aan de man te brengen.
Volendamse visafslag
Volgens de visverkoper in de Keuringsdienst van waarde-uitzending komt zijn vis wel indirect uit Volendam. ‘In Volendam hebben we een mini-visafslag waar we onze vis, verpakkingen en sauzen inkopen.’
De mini-afslag waar Volendamse vishandelaren hun waar inkopen, is een industrieterrein met meerdere groothandels en rokerijen. De echte Volendamse visafslag is namelijk al tientallen jaren met pensioen. Maar waar halen de groothandels hun vis vandaan?
Volendammer vissers
Er is nog maar één vissersfamilie in Volendam actief. Patrick Schilder – en twee van zijn broers – vangen traditiegetrouw paling en snoekbaars op het IJsselmeer. Waarom? ‘Er is enorm veel regelgeving in Nederland, en daardoor zijn veel collega’s gestopt.’
De familie Schilder kan echter lang niet alle Volendamse vishandels bedienen met hun vangst.
Nederland telt volgens Volendamse visinkoper Piet Bond meer dan honderd Volendamse viskramen. En die moeten hun vis – niet enkel paling en snoekbaars – ergens vandaan halen.
Visafslag in IJmuiden
Volendammer Piet Bond koopt voor vrijwel alle Volendamse groothandels vis in op de visafslag in IJmuiden. Dus als er iemand is die weet wat Volendamse vishandels speciaal maakt, is hij het wel. ‘Bij Volendammers staat kwaliteit echt bovenaan,’ aldus Bond.
Maar geldt dat niet ook voor visverkopers uit Urk of Spakenburg? Een Urker visverkoper zegt: ‘We kopen allemaal vis van dezelfde visafslag, dus volgens mij is dat dan precies dezelfde vis. De ene vrachtwagen rijdt naar Urk en de andere naar Volendam.’ Piet bond zou dit moeten beamen: De Volendammer koopt inmiddels ook vis in voor een Spakenburgse vishandelaar.
Volendam in een blik
En hoe zit dat dan met Volendammer kreeftensoep, kipragout en gehaktballen? ‘Naar authentiek recept,’ staat er op de verpakking van de gehaktballen en kreeftensoep. Maar is kreeftensoep iets typisch Volendams? ‘Nee,’ zegt Volendamse visinkoper Piet Bond. ‘Kreeft is eigenlijk helemaal niet Volendams.’
En de gehaktballen? Worden die in Volendam gemaakt? Nee, dat blijkt Zoetermeer te zijn. De Keuringsdienst werpt een grondige blik op de Volendamse conserven en gaat op bezoek bij de directeur om te vragen wat er Volendams is aan zijn producten. Het is simpel: volgens conservenhandelaar Johan Molenaar: ‘is het voornamelijk het recept dat het Volendams maakt.'
Volendamse mentaliteit
Volendammers zijn een ondernemend volk. En misschien is dát wel wat Volendammer vis, ham, leverworst en conserven Volendams maakt. ‘Een Volendammer doet het goed, of doet het niet,’ vertelt een visverkoper ons.
Maar daar voelen visverkopers uit Urk of Spakenburg zich mee tekortgedaan. ‘Of de vis nou in Urk, Volendam of Spakenburg verkocht wordt: uiteindelijk komt al die vis uit de Noordzee,’ aldus een Spakenburgse vishandelaar. ‘Ik heb net zo goed oog voor kwaliteit.’
Meer van Keuringsdienst van waarde weten?
Schrijf in je voor de nieuwsbrief Groener eten & leven. Al duizenden mensen gingen je voor!
