Waar komt de naam kikkererwt vandaan? Draagt deze erwt alleen in ons kikkerlandje de naam van een dier, of heeft de veelzijdige peulvrucht daadwerkelijk iets met kikkers te maken? De Keuringsdienst neemt een sprong in het diepe, en gaat opzoek naar de oorsprong van de mysterieuze erwt.
De erwt
In het Midden-Oosten, India en in delen van het Middellandse Zeegebied wordt de kikkererwt al duizenden jaren verbouwd en geconsumeerd. Maar ook in Nederland is de veelzijdige peulvrucht niet meer weg te denken.
Vanwege de nootachtige smaak en een stevige textuur, wordt de kikkererwt in veel recepten gebruikt. Of het nu pronkt in een frisse salade of de ster is in een smeuïge hummus, de kikkererwt heeft velen harten veroverd. Maar voor een erwt die erg geliefd is bij vegetariërs draagt het wel de naam van een dier. Waarom?
Cicer arietinum plant
‘Kikkererwt’ is een variant van ‘keker’ of ‘kekererwt’, staat er geschreven in het boek van Onze Taal genaamd ‘Waar komt suikerspin vandaan?’. Het woord ‘keker’ bestaat al sinds de vijftiende eeuw. De erwt heeft zijn naam te danken aan de Cicer arietinum plant.
Latijnse herkomst
De Nederlandse naam keker is in de vijftiende eeuw gebaseerd op het Latijnse cicer, dat ‘grauwe erwt’ betekent. Een kikkererwt is dus eigenlijk een ‘grauwe erwt erwt’ Door verkorting van de klinker is keker als kikker gaan klinken. Later, in de negentiende eeuw, kwam ook de benaming sisser in omloop.
Familie van de peulvrucht
Kikkererwten, spliterwten en tuinbonen zijn allemaal familie van elkaar. Ze behoren tot de peulvruchtenfamilie. Andere aanduidingen voor de kikkererwt zijn Spaanse erwt, garbanzo en het zeer verouderde ramserwt.
Chickpea
De Engelse benaming voor kikkererwt is ‘chickpea’. Hier lijkt het, net zoals met de Nederlandse benaming, te maken te hebben met een dier. Letterlijk vertaald naar het Nederlands betekent het namelijk ‘kuikenerwt’. Oorspronkelijk heette de erwt ‘chiche-peas’, dit is terug te brengen naar de zestiende eeuw. ‘Chiche-peas’ is op zijn beurt weer terug te leiden naar het Latijnse ‘Cicer’. In de achttiende eeuw is de naam door een foutje veranderd in ‘chickpea’.
De kikkererwt is een culinaire kameleon met een rijke geschiedenis en een interessante naam. De erwt heeft echter niks met kikkers te maken. De benaming komt enkel en alleen voort uit onze evolutie van taal. Hierdoor is de klinker anders gaan klinken, en is ‘cicer’ uiteindelijk kikker geworden.
