Beschermd gebied

Vrachtbrieven die Pointer en dagblad Trouw in handen kregen van het Braziliaanse medium Agência Pública, laten zien dat JBS runderen kocht die afkomstig zijn uit het inheemse, beschermde Kayabí-gebied in de Braziliaanse Amazone, waar commerciële handel en grootschalige ontbossing zijn verboden sinds 2013. 

De handelsdocumenten laten zien dat boerderij Santa Laura do Xibanti runderen verhandelde in 2018, naar een boerderij in een ander gebied en daarna doorverkocht aan de grootste vleesverwerker ter wereld: JBS. “Dit financieren met Nederlands geld kan gewoon niet. Dan ben je betrokken bij criminaliteit”, reageert criminoloog Tim Boekhout van Solinge op de ontbossing en veehandel in het beschermde inheemse gebied. “Het gaat om mensenrechtenschendingen van inheemse bewoners.”

4.600 voetbalvelden

Om zicht te krijgen op de omvang van de ontbossing wat plaatsvond op het terrein van deze veeboerderij in de Braziliaanse Amazone, bekeek Pointer data en satellietbeelden van Global Forest Watch, een open source initiatief van het World Resources Institute. Tussen 2001 en 2019 ging op dat terrein een gebied van 2.410 hectare met tropisch regenwoud tegen de vlakte. Ook op de aangrenzende boerderij van dezelfde veehouder, is tropisch bos gekapt. Bij elkaar gaat het om een gebied van 3.140 hectare, een gebied van meer dan 4.600 voetbalvelden groot. 

JBS laat schriftelijk weten dat de vrachtbrieven niet openbaar zijn, en dat het voor hen heel moeilijk te achterhalen is of een indirecte leverancier legaal opereert of niet. Dat probleem speelt binnen de hele vleessector in Brazilië. JBS beoogt vanaf 2025 illegale ontbossing in de Amazone te hebben uitgebannen bij hun directe en indirecte toeleveranciers via blockchain, een systeem van opgeslagen transacties en andere datagegevens. 

Het is een techniek waar muziek in zit”, zegt hoogleraar tropische bosecologie Pieter Zuidema van Wageningen University. “Maar 2025 is wel laat, dat kan wel wat sneller voor zo’n groot bedrijf.” Volgens Zuidema moeten we niet te lang meer wachten. “Ik maak me grote zorgen over het verdwijnen van bomen, planten en dieren door ontbossing in de Amazone.”

Pensioengeld

De Nederlandse pensioenfondsen, het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (169,96 miljoen euro), Pensioenfonds Zorg en Welzijn (69,12 miljoen euro) en Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid (19,50 miljoen euro) investeren in het Braziliaanse bedrijf JBS*. “De belegging in JBS zal volgens onze beleggers passen binnen ons duurzaam- en verantwoordbeleggingsbeleid”, laat een woordvoerder van het ABP weten. 

Hoogleraar Zuidema noemt het “vreemd” dat het ABP dit binnen hun duurzaamheidsbeleid schaart: “Dat lijkt me niet gewenst”, zegt hij. “Veeteelt is de grootste veroorzaker van ontbossing in Brazilië. Ik hoop dat het ABP hun richtlijnen voor beleggen gaat aanpassen en strenger gaat maken.” 

“Hoe individuele pensioenfondsen invulling geven aan de naleving van deze internationale richtlijnen en in welke bedrijven zij wel of niet investeren is de verantwoordelijkheid en keuze van de individuele pensioenfondsen. Dit geldt ook voor de beslissing om gesprekken te voeren met een bedrijf of juist over te gaan tot uitsluiting”, reageert het ministerie van Financiën, dat aangeeft deze casus niet te kennen. “Wij zullen deze specifieke casus ook bespreken bij de volgende vergadering van het IMVB (Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Beleggen, red.)-convenant Pensioenfondsen.”