'T Hooge Nest vertelt het verhaal over het Joodse verzet en het onvermijdelijke verraad. Kort geleden overleed de 78-jarige leeftijd Kathinka Rebling met wie schrijver Roxane van Iperen een speciale band had. "Ik werd me er snel van bewust hoe bijzonder zij was, en hoe anders dan heel veel andere vrouwen van die generatie."
Kathinka was een klein meisje op het moment dat ‘t Hooge Nest werd verraden, maar ze overleefde het. "Ze was drie toen de Jodenjagers het huis omsingelden. Ze zat op de begane grond, samen met haar vader Eberhard, een gedeserteerde Duitser en Lientje Brilleslijper, een Amsterdamse Joodse. Ze is meegenomen met twee andere kinderen en zij zijn gescheiden van de grote groep. Die groep is vervolgens naar Amsterdam afgevoerd en naar de kampen gedeporteerd. De drie kinderen hebben ze eigenlijk via een list bij twee huisartsen in het nabije Huizen kunnen stallen."
Op het nippertje
"De ellende is dat de twee andere kindjes mischlinge waren, half Joodse kinderen. Binnen een paar uur kwamen ze er in Amsterdam achter dat het ene kind vol Joods was. In vliegende vaart zijn de Jodenjagers teruggekeerd naar Huizen om haar daar zo snel mogelijk op te halen en te deporteren naar een concentratiekamp. Uiteindelijk is er een moedige, jonge verzetsvrouw geweest die Kathinka net op tijd heeft kunnen ontvoeren, voordat de Nazi’s daar op de stoep stonden."
Getekend voor het leven
'Ik moet die vrouw volkomen vertrouwd hebben, hoewel ik niet wist wie het was. Het is… Nou ja, daar moet je niet te lang over nadenken', vertelt Kathinka in 2018 aan tafel bij De Wereld Draait Door. "Zij heeft er natuurlijk een leven lang over nagedacht, dat tekende haar hele leven. Het was het meisjes dat niet had mogen leven", zegt Roxane.
Het is een dijk van een vrouw
Kathinka was zich heel bewust van haar geschiedenis, vertelt Roxane. "Je ziet haar, het is een dijk van een vrouw en zo was ze ook... Zo heeft ze haar hele leven geleid. Haar lichaam, haar leven en ook dat van haar moeder - die ook nog haar Auschwitz tatoeage op haar arm had en daar mee optrad met korte mouwen. Die vrouwen zijn de belichaming van het grootste gedeelte van onze geschiedenis van de vorige eeuw."
Van antisemitisme tot kapitalisme
"Zij hebben de opkomst van het fascisme meegemaakt, de jodenvervolging, de kampen, het einde van de oorlog, daarna het naoorlogse Amsterdam met het antisemitisme en ook het zeer anticommunistische. Hun verhuizing naar de DDR, het communisme daar en vervolgens de val van De Muur en het kapitalisme... Dat heeft zij allemaal meegemaakt, aanschouwd, maar altijd met die relativering."
Kathinka en haar ouders vertrokken uiteindelijk naar de DDR en haar moeder werd daar bekend als artiest. Ze trad op in Moskou, bijvoorbeeld met het lied Es Brennt. “Dat is een heel bijzonder lied, dat vaak wordt gedraaid bij de Holocaust herdenkingsdag. ‘Es Brennt; het brandt’, geschreven door de Poolse dichter Mordechai Gebirtig in ‘36, als reactie op een van de eerste gewelddadige pogroms in een Pools stadje. Hij schreef vervolgens dat gedicht, ‘ons stadje brandt’, in het Jiddisch. In 1941 werd deze dichter door de Nazi’s in Krakau vermoord en op dat moment wordt zijn gedicht een Jiddisch verzetslied.
We hadden het altijd over politiek, feminisme of muziek
Lien, die drie kampen heeft overleefd, is zich de Jiddische verzetsliederen eigen gaan maken en zingt de rest van haar leven dat lied alsof ze het voor het eerst zingt. "Het is een heel bijzonder lied."
Iedereen een Kathinka
De band tussen haar en Kathinka is bijzonder, vertelt Roxane. “Het is een pittige dame, dus het is niet iemand die zomaar de deur voor je opent en toch hadden we al redelijk snel een vertrouwensband. Ik voelde aan alles dat zij mij vertrouwde met dit verhaal over haar, haar familie en het onderzoek dat ik deed. Eigenlijk hadden we het daar dus nooit over. We hadden het altijd over politiek, feminisme over muziek. Ze had altijd geweldige oneliners, ze las de mooiste boeken van de grootste filosofen. Ik gun eigenlijk iedere vrouw, ook iedere man, iedere jongen en ieder meisje iemand die zo met je omgaat. Iemand die niet naar je kijkt in je rol als moeder, of als vrouw. Maar gewoon; 'Wie ben jij? Wat doe je voor de wereld? Ik geloof in je en kom maar op!'
"Dat is haar leven geweest. Al die ideologieen, al die religieuze haat… Ze zei altijd: 'Je eigen plan blijven trekken (varen), dan zien we de lijken vanzelf voorbij drijven'. Dat is een heel krachtig iets. Nooit gaan voor de korte termijn successen of het aardig gevonden worden, maar uiteindelijk altijd een langer plan voor ogen hebben. Dat had zij natuurlijk."
