“Rozen verwelken, scheepjes vergaan, maar onze vriendschap blijft eeuwig bestaan.” Je hebt dit vast wel eens in een vriendenboekje neergekrabbeld, pal naast de wens om ooit dierenarts of astronaut te worden. Prachtig toch? Maar wel vreemd dat dat zodra we ouder worden drastisch verandert. Opeens draait het leven niet meer om vriendschap, maar om - ja daar komt-ie - de liefde.

De liefde bezegel je door een ring, maar wat krijgt de vriendschap? Je hebt natuurlijk de welbekende vriendschapskettinkjes of vriendschapsarmbandjes, maar die verdwijnen vaak na een paar jaar in een juwelenkistje. Om voor de rest van je leven stof te vangen. En waar een huwelijk wordt gevierd met een groot feest, krijgt vriendschap slechts de per ongelukke (maar niet minder epische) doorzakavond in de kroeg. Hoe komt het toch dat we vriendschap structureel minder waarderen dan de liefde? Dat vroeg schrijver Alma Mathijsen zich af. En daarover schreef ze een fascinerend essay in het NRC.

Best wel vreemd

Want helemaal logisch is het niet. Eenderde van de huwelijken strandt en dan hebben we het niet eens over relaties die niet in een bruiloft eindigen. Toch bijten we ons vast in het idee van de romantische liefde, terwijl vriendschappen juist vaak hele mensenlevens lang meegaan. Want wie lapt je uiteindelijk op als je in de put zit? Juist: je vrienden.

Mathijsen vindt het maar vreemd dat we zo weinig aandacht schenken aan vriendschap. “Bij gebroken huwelijken en zelfs kalverliefde mogen we onszelf maanden, soms jarenlang in verdriet wentelen. Maar als het gaat om verloren vriendschap worden we geacht daar vrede mee te hebben. Zelfs de terminologie ontbreekt; er bestaan geen woorden voor vriendschapsverdriet, geen woorden voor het begin waarin je haast verliefd lijkt op de ander en geen woorden voor het einde.”

Een instituut voor vriendschap?

Kalvervriendschap, vriendschapsverdriet en in de vriendschap verbonden. Prachtige termen, die wij zeker zouden verwelkomen in de Nederlandse taal! Maar Mathijsen vraagt zich af of het bij taal moet stoppen. Moeten we niet ook eens gaan kijken hoe we vriendschappen juridisch bekijken? “De overheid beloont liefdesstellen met belastingvoordelen, zorgpremies en kortingen op erfenissen, maar doet dat niet voor vrienden. Moet vriendschap ook een eigen instituut krijgen? Of zijn vriendschappen zo speciaal juist door het ontbreken daarvan?”

In de vriendschap verbonden

Een interessante vraag, en daarom ging Mathijsen op zoek naar mensen die hier een sterke visie over hebben. Zo kwam ze uit bij de 86-jarige ‘singleactivist’ Lenie de Zwaan. Volgens haar moet vriendschap een wettelijke status krijgen, net als het huwelijk. Vrienden zouden lekker samen naar het gemeentehuis moeten kunnen gaan om zich te registeren.

Vriendschap als wildgroei

Maar niet iedereen is het daarmee eens. Neem bijvoorbeeld Beate Volker, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij vindt juist dat we vriendschappen niet aan banden moeten leggen, maar als wildgroei moeten zien. “En dat bedoelt ze in de positieve zin des woords,” schrijft Mathijsen. “Het woekert overal doorheen, waardoor vriendschap moeilijk te vatten is.” Kortom: het mooie aan vriendschap is juist dat het allemaal vormen aan kan nemen. Je hoeft niet voor de wet te beloven altijd bij elkaar te blijven, maar misschien gebeurt het toch.

Wij zijn er nog niet over uit, maar vinden het in ieder geval heel goed eens na te denken over wat vriendschap nou eigenlijk betekent in onze samenleving. En Mathijsen? Dit is helemaal voor de vriendschapsverbintenis die Lenie de Zwaan voorstelt. Dus op naar het gemeentehuis met je beste maat! Want er zit waarschijnlijk toch wel een kern van waarheid in dat rijmpje: vriendschap blijft eeuwig bestaan.

Wat een mooi essay dat tot denken aanzet! Lees het hele verhaal via de onderstaande link.