‘Dit komt het vertrouwen in de rechtspraak niet ten goede. ’

De Arnhemse Villamoord is mogelijk de grootste gerechtelijke dwaling uit de Nederlandse rechtsgeschiedenis. Elke technisch bewijs ontbreekt en de acht veroordeelden ontkennen nog steeds. Toch heeft de Hoge Raad twintig jaar na dato besloten de zaak niet te heropenen. ‘Dit komt het vertrouwen in de rechtspraak niet ten goede, ’ zo oordeelt de Adviescommissie Afgesloten Strafzaken (Acas).

De Arnhemse villamoord was een roofmoord uit 1998. Bij deze overval werd een vrouw in haar villa doodgeschoten, een tweede vrouw raakte gewond. Negen mannen werden destijds veroordeeld, hun straffen varieerden van vijf tot twaalf jaar. Nadat ze dagenlang onder druk waren gezet in de verhoorkamer, bekende één van de verdachten. Later verklaarde deze dat hij een valse bekentenis had gedaan. Toch werden de mannen op basis van deze bekentenis veroordeeld.

Één van de mannen pleegde zelfmoord in zijn cel. De andere acht hebben hun straffen inmiddels uitgezeten. Zeven van hen dienden een herzieningsverzoek in. Dat verzoek werd afgelopen april door de Hoge Raad afgewezen. Volgens de Hoge Raad is herziening in het voordeel van de veroordeelde alleen mogelijk op het moment dat er in een strafzaak een nieuw gegeven, een zogenoemd novum, bekend wordt. Deze nieuwe informatie mag nog niet bekend zijn bij de rechter. Ook moet deze informatie dusdanig verrassend zijn dat de rechter hiermee tot een andere uitspraak zou kunnen komen. Daarvan was volgens de advocaat-generaal, die de Hoge Raad adviseert, in het geval van de Villamoord geen sprake van.

In een rechtsstaat moet plaats zijn om te klagen over fouten in het systeem, missers en onbegrijpelijke beslissingen

De Acas, die bestaat uit juristen en wetenschappers die advies uitbrengen over herzieningsverzoeken van uitgeprocedeerde veroordeelden, veroordeelde het besluit van de Hoge Raad om het onderzoek niet te heropenen. Het herzieningsverzoek is volgens de Acas te gemakkelijk afgewezen, bericht de Volkskrant.

Volgens de Acas gaat de Hoge Raad voorbij aan de mogelijkheid van een valse bekentennis. ‘In een rechtsstaat moet plaats zijn om te klagen over fouten in het systeem, missers en onbegrijpelijke beslissingen. Een burger die aan de bel trekt, mag niet verdwaald raken in formalisme, procedurele voorwaarden en juridische fijnslijperij.’

De leden van de Acas schreven in het Nederlands Juristen Blad dat het recht van de burger op een herbeoordeling van zijn zaak bij dit oordeel ‘goeddeels uit het zicht lijkt te zijn verdwenen’. Want: ‘De pijnpunten van deze zaak zijn niet ten grondig onderzocht en beoordeeld, terwijl dat wel had gekund.’