De geschiedenis van yoga

Net als het boeddhisme en hindoeïsme komt yoga uit de oude spirituele cultuur in India. Er wordt vaak gezegd dat yoga bijna vijfduizend jaar oud is, maar zeker weten we dat eigenlijk niet, bewijzen zijn er in elk geval niet. We denken dat onder andere omdat archeologen ooit resten van een oude beschaving van duizenden jaren voor christus in India ontdekten, met tekeningen van poppetjes in houdingen die op de lotushouding (een bekende yogahouding) lijken.

Heilige teksten

Meer geschiedenis over de oude yogafilosofie kennen we uit de veda’s, de heilige teksten die de basis zijn van Indiase religies zoals het hindoeïsme en die meer dan duizend jaar voor Christus werden opgesteld. Ook het bekende boek Bhagavad Gita, dat duizenden jaren oud is, is een belangrijk document in de geschiedenis van yoga. En in de ongeveer tweeduizend jaar oude Yoga Soetra’s van de Indiase geleerde en filosoof Patanjali, staat het achtvoudige pad beschreven waar veel yogaliefhebbers zich door laten inspireren. 

Levensfilosofie

Want yoga was veel meer een soort levensfilosofie. De yoga in deze oude geschriften was bedoeld om mensen inzicht te geven in de ware aard van het bestaan. De teksten waren religieus, mythisch en filosofisch en gericht op het streven naar een vorm van goddelijk bewustzijn en verlichting. En de houdingen die wij in de yogaschool doen – asana’s in de heilige Indiase taal Sanskriet – vind je er niet tot nauwelijks in terug.  

Vooral voor mannen

De bekende zonnegroet is volgens William Broad, New York Times-journalist en schrijver van het boek Eerlijk over yoga, zelfs pas in de jaren dertig van de vorige eeuw bedacht. En nog een opmerkelijk feitje: honderd jaar geleden was yoga in India vooral een mannending. Vrouwen mochten vaak niet eens meedoen.

Kritiek

Het maakt de yogalessen van nu niet minder ontspannend, maar er is ook wel eens kritiek op de yoga die wij doen. Dat zou maar weinig te maken hebben met de oorspronkelijke filosofie uit India, vinden de voorstanders van de traditionele yogafilosofie. Want die gaat over het spirituele pad en het hindoeïsme, niet over een soepel lichaam en mooie yoga-outfits. 

Pad naar verlichting

Als je meer wil lezen over de yogatraditie zijn er boeken in overvloed. Maar het is sowieso interessant om wat meer te weten over het achtvoudige pad van Patanjali als je aan yoga gaat doen. Dit achtvoudige pad heeft veel overeenkomsten met het achtvoudige pad uit het boeddhisme. Het is een soort trappetje van laag naar hoog bewustzijn. Nou ja, trappetje… het zijn stevige treden, maar als je die hebt genomen, dan heb je ook wat: verlichting.

Het achtvoudige pad in het kort

• Yama’s: dit zijn morele regels die je volgt. Denk aan geweldloos leven, niet stelen, eerlijk zijn, je energie op de juiste manier gebruiken en vrij zijn van hebzucht of begeerte.
• Niyama’s: de niyama’s gaan over goed voor je lichaam en geest zorgen, zelfdiscipline en onderwerpen als reinheid, tevredenheid en zelfreflectie.
• Asana’s: daar zijn ze dan, de houdingen. De yogahoudingen, asana’s in het Sanskriet, zijn de derde stap van het achtvoudige pad en gaan over het soepel maken en houden van het lichaam.
• Pranayama: dit zijn ademoefeningen, bedoeld om je ademhaling te beheersen en naar een hoger bewustzijn toe te werken.
• Pratyahara: Dit pad gaat over naar binnen keren en je terugtrekken van je zintuigen. Zo raak je minder op de buitenwereld gericht en kunt je je beter richten op je geest en bewustzijn.
• Dharana: Dit pad is gericht op volledige concentratie. Hier hoort bijvoorbeeld bij dat je lang en geconcentreerd je aandacht op één punt richt, een Boeddhabeeld bijvoorbeeld, of een kaars. Dit doe je via meditatie.
• Dhyana: Hier gaat de meditatie nog een stapje verder en ga je naar een diepe vorm van meditatie waarbij je als het ware één wordt met de meditatie. Eigenlijk kom je dus in een constante meditatieve staat.
• Samadhi: Als je de zeven stappen van het achtvoudige pad hebt afgelegd is het zover, Samadhi: volledige innerlijke vrede en verlichting, de hoogste vorm van spirituele ontwikkeling.