Zaterdag 1 juli is het 150 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft. En ieder jaar is er in het Oosterpark in Amsterdam dan een grote herdenking waarbij er een oud ritueel uit de winti-religie wordt uitgevoerd. Maar wat is winti en hoe werken de rituelen uit deze religie? Zin in morgen legt het uit.
De geschiedenis
Winti is de religie die tijdens de slavernij in Suriname is ontstaan. De tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika brachten hun eigen religies en spirituele rituelen mee die ze vermengden met elementen uit de inheemse tradities van Suriname. De religie heeft geen geschreven bronnen, het geloof is van generatie op generatie doorgegeven. Het is een soort mix van mythologie, filosofie en natuurreligie met diep verankerde wortels in de Surinaamse cultuur. Winti richt zich op harmonie, respect voor de natuur, respect voor het leven, rechtvaardigheid en dienstbaarheid aan de gemeenschap.
Natuurgoden
In het winti-geloof spelen bovennatuurlijke wezens, de 'winti’s', een belangrijke rol. De winti’s leven in het bos, in de lucht, in het water en op aarde. Ze beschermen je en kunnen boodschappen doorgeven van generaties voor jou. Deze natuurgoden zijn door Anana Keduaman Keduampon, de oppergod in winti, geschapen om de mens bij te staan in zijn groei en ontwikkeling op aarde. Verder spelen de geesten van de overledenen, de 'kabra', ook een grote rol.
Moeder aarde
Mama Aisa of moeder aarde, is de eerste van de winti’s. Ze is de moeder aller moeders, vaders en kinderen. Ze is de godin van alle flora en fauna en de beschermvrouw van de kunsten, de geneeskunst en de handel. Mama Aisa staat voor onvoorwaardelijke liefde en is wijs en compassievol.
Verboden religie
Tijdens de slavernij zochten de winti-gelovigen de winti’s op tijdens geheime ceremonies. De koloniale overheid had winti in 1874 namelijk strafbaar gemaakt. Alle tot slaaf gemaakten moesten zich bekeren tot het christelijke geloof en winti werd weggezet als een ‘demonische praktijk’. Nog steeds kleeft het oordeel ‘afgoderij’ aan de oude religie. Maar sinds het verbod in 1971 is opgeheven, komt er steeds meer acceptatie en bekendheid voor het geloof.
Spiritueel kruidenbad
Het winti-geloof bestaat uit allerlei spirituele rituelen die je ook terugziet in andere oude natuurreligies. Zo kun je met een spiritueel kruidenbad, ‘wasi’, je geest vrijmaken en je verzoenen met jezelf, je verleden en de natuur. Je wast tijdens een wasi letterlijk en figuurlijk alles wat je niet meer nodig hebt van je af.
Dromen en trance
Dromen en hun symbolische waarde spelen ook een belangrijke rol. Komt er een slang voor in een droom? Dan zou dat wel eens een vijand kunnen zijn. Witte dromen staan vaak voor een boodschap van een voorouder. Ook trance is een belangrijk onderdeel van de winti-rituelen. In een trance krijg je bezoek van de geest van een voorouder die je een boodschap doorgeeft. De persoon die dit ritueel ondergaat, moet zich onder begeleiding van een wintipriester of medicijnman of -vrouw volledig overgeven.
Dans en feest
En natuurlijk wordt er veel gedanst. ‘Wintiprei’ zijn oude dansrituelen met lekker eten, drinken en muziek. Je viert ze met elkaar en met je voorouders en laat alle schaamte en schuld los. Er is dan geen goed of kwaad, alles draait om balans.
'In het joods-christelijke Nederland voer ik een oud Afrikaans ritueel uit, dat in het verleden door de slavencriminelen is onderdrukt'
Plengoffer
Ieder jaar tijdens de slavernijherdenking in Amsterdam doet wintipriesteres Marian Markelo een plengoffer. Tijdens dit ritueel sprenkelt ze water uit een kom gemaakt van een kalebas (een soort meloen, red.) en herdenkt ze haar voorouders en het leed dat ze tijdens de slavernij moesten ondergaan. Ook dankt ze moeder aarde voor haar gaven. De ceremonie is live op televisie en de wintipriesteres is daar blij om. Want: ‘Ook dat is een vorm van heling. In het joods-christelijke Nederland voer ik een oud Afrikaans ritueel uit, dat in het verleden door de slavencriminelen is onderdrukt,’ zei ze onlangs in Dagblad Trouw.
Winti-therapie
De laatste jaren voelen steeds meer mensen zich aangetrokken tot de winti-religie. Met name onder jongeren groeit de belangstelling. In april organiseerde de Nederlandse Academie voor Psychotherapie zelfs een programma rond de vraag of winti als therapievorm erkend moet worden. Het antwoord van de deskundigen was een volmondig ja, schreef Dagblad Trouw.
Kijk ook naar de ceremonie
De landelijke slavernijherdenking is op zaterdag 1 juli bij het Nationaal Slavernijmonument in het Amsterdamse Oosterpark. De ceremonie is live via radio en televisie te volgen. Ook is zaterdag het Keti Koti ('ketenen verbroken') festival op het Museumplein in Amsterdam.
De afbeelding bij dit artikel komt uit een video van Paul Enkelaar waarin hij wintipriesteres Marian Markelo interviewt. Bekijk de video hier.
