Op donderdag 17 juli 2014 wordt vlucht MH17 uit de lucht geschoten boven Oost-Oekraïne. Het is een mooie zomerdag en Herman van der Zandt maakt zich nietsvermoedend klaar voor het journaal van zes uur dat hij presenteert. ‘Ik weet niet meer exact wat ik die dag deed, wel dat ik de twaalfde etappe van de Tour de France keek.’
In de podcast De echo van MH17 vertelt Herman van der Zandt over zijn verslag van de MH17-ramp. Een reconstructie van een zonovergoten dag met een gitzwarte rand door de ogen van Herman.
Herman van der Zandt: ‘Ieder jaar, iedere zomer volg ik de Tour de France. Op donderdag 17 juli 2014 volgde ik dan ook de twaalfde etappe van de Tour de France.’
Donderdagochtend – Ik ren een rondje door het park
‘In de ochtend van 17 juli 2014 ren ik een rondje door het park, terwijl ik naar de samenvatting van de Tour van de dag ervoor luister. Vandaag presenteer ik om 18:00 het NOS-journaal.
Het nieuws van die dag: een geklapte EU-top, de Nijmeegse Vierdaagse en sancties tegen Rusland vanwege steun aan separatisten in Oekraïne. Een redelijk gewone nieuwsdag. Maar op die donderdagochtend is het voor mij alleen nog even de Tour.’
Middag – ‘Zoals altijd pak ik een kopje koffie’
‘Rond 14:00 uur kom ik aan op de redactie van de NOS. Zoals altijd pak ik een kopje koffie, ga zitten achter mijn bureau en lees door wat de redactie heeft voorbereid.
Terwijl ik begin met het schrijven van mijn teksten voor het journaal, hoor ik hoe het peloton van start gaat. Om 16:00 uur rond ik mijn laatste teksten af voor het journaal van zes uur. Onderaan mijn computerscherm verschijnt een rood flikkerend bericht van het Russische persbureau: Plain crashed down in East-Ukraine.’
'Op mijn computer verschijnt een bericht: Plain crashed down in East-Ukraine'
Namiddag – ‘De berichtgeving komt traag op gang’
‘Het is 16:30. Mijn collega’s en ik staan op scherp. Wat moeten we met het bericht over het neergestorte vliegtuig? We proberen te achterhalen om wat voor soort toestel het gaat. Zaten er passagiers in? Een kwartier laten horen we dat het gaat om een vliegtuig van Malaysia Airlines, dat eerder die dag uit Amsterdam is vertrokken.
Het is 17:30. Ik zit in de studio om live-verslag te doen van de ramp. Vanuit het Russische persbureau komt vrijwel geen nieuwe informatie binnen over de crash. Achter de schermen belt de redactie met verschillende correspondenten in Rusland, Oekraïne en Maleisië, maar overal komt de berichtgeving traag op gang.
Ergens in de eerste berichten wordt duidelijk dat het vliegtuig over oorlogsgebied vloog en misschien niet door een ongeluk is neergestort, maar uit de lucht is geschoten. Over het lot van de inzittenden is nog niets bekend.
Om 17:40 komt het eerste officiële bericht binnen van het Oekraïense ministerie. Alle inzittenden zouden zijn omgekomen.’
Avond – Neergehaald door een raket
‘Het is 18:00. We proberen te achterhalen hoeveel Nederlanders er aan boord zitten, maar ook hoe het vliegtuig is neergestort. Het is direct een reële optie dat het vliegtuig is neergehaald door een raket, omdat het boven oorlogsgebied vloog.
De Oekraïense regering meldt vrij snel dat het vliegtuig is neergehaald door pro-Russische separatisten. De separatisten beweren het tegenovergestelde: zij beschikken niet over wapens die op die hoogte een toestel uit de lucht kunnen schieten. Om 18:15 valt voor de eerste keer het woord Buk-raket. Het is dan nog niet duidelijk wat dat precies is.’
Avond - Hoeveel Nederlanders zitten er in het vliegtuig?
‘Vijf minuten later komt het ANP met het eerste bericht over het aantal Nederlanders in het vliegtuig. Het gaat om 19 reizigers die via D-Reizen hebben geboekt.
Het is 19.00. Het aantal Nederlandse passagiers loopt op. Er zouden tussen de 50 en 60 Nederlandse passagiers in het toestel zitten.
Om 22:15 uur is de extra live-uitzending afgelopen. Ik luister naar mijn collega’s in Nieuwsuur. Er wordt gesproken over het raketsysteem. Rond 22:45 uur wordt bekend dat er nog meer Nederlanders in het vliegtuig zaten. De teller staat nu op 154 Nederlanders.’
'Hoe zullen de nabestaanden ooit rust en gerechtigheid vinden?'
Middennacht – een stille weg naar huis
‘Het is middennacht en ik rijd over een stille weg naar huis. Ik luister naar een samenvatting van de Tour. Ik zie de rookpluimen voor me, de brandende vrachtstukken. De gewapende mannen die door het zonnebloemenveld struinen.
Ik denk aan de nabestaanden. Hoe moet deze dag voor hen zijn geweest en wanneer krijgen ze hun geliefden terug? Hoe zullen zij ooit rust en gerechtigheid vinden?
Wanneer ik de auto voor mijn huis parkeer hoor ik nog net welke coureur over de finish gaat.’
Vanaf maandag 15 juli is de podcast De echo van MH17 te horen via de bekende podcastkanalen.
De gelijknamige documentaireserie is te streamen via NPO start.
