De etalages staan rondom 27 april bol van de oranje tompouce, soes, schnitt en gebak. Op Koningsdag dragen onze snacks allemaal de nationale kleur. Maar waar komt dit oranje jasje vandaan? Keuringsdienst van waarde zoekt uit met welke kleurstoffen de oranjegekte tot leven komt.
Natuurlijke oranje kleurstoffen
Met behulp van E-nummers krijgen oranje producten zoals de tompouce hun kleurtje. Deze stoffen zijn goedgekeurd door de EU en kunnen zowel natuurlijk als synthetisch zijn. In totaal zijn er 100 kleurstoffen goedgekeurd, die variëren van oranje tot paars, en van groen tot zwart.
De oranje kleurstoffen met een natuurlijke oorsprong zijn als volgt:
- E160b: verkregen uit de tropische annattoboom;
- E160c: paprika-extract;
- E161d: verkregen uit rozen of rozenbottel;
- E161e: verkregen uit viooltjes;
- E172: verkregen uit mineraal in gesteente.
Tropische bomen, bloemen en zelfs mineralen staan dus aan de basis van meerdere E-nummers. Producten zoals saffraan en paprikapoeder staan niet in de lijst van E-nummers, terwijl ze wel een kleurende werking hebben. Het verschil zit ‘m erin dat de kleur hierbij onderdeel is van het ingrediënt, en niet los wordt getrokken van de rest.
[Tekst gaat door onder afbeelding]
Ook zijn er oranje kleurstoffen die zowel natuurlijk als synthetisch kunnen zijn. Een voorbeeld hiervan is caroteen (E160a). Deze stof komt van nature voor in wortels, pompoen en zoete aardappel en helpt bij het krijgen van een bruin kleurtje. Caroteen wordt in de natuur gewonnen, maar maken fabrikanten ook na in het lab.
Niet vegetarisch?
Naast natuurlijke kleurstoffen heb je ook de synthetische variant. Die worden in het lab gemaakt. Bij de oranje kleur heb je twee varianten: E160e (synthetisch B-caroteen) en E161g (canthaxanthine).
Deze kleurstoffen kunnen worden gebruikt om eidooiers van kippen geler te maken door ze in kippenvoer te verwerken. Bij het maken van deze kleurstoffen wordt soms gelatine gebruikt, waardoor het niet altijd geschikt is voor vegetariërs en veganisten. Let hier dus op als je de verpakking van je snack checkt.
Supermarkten gebruiken deze kleurstoffen
Nu weet je alles over verschillende soorten oranje kleurstoffen, maar welke gebruiken fabrikanten voor die felbegeerde oranje laag op Koningsdag-versnaperingen? Dat is per winkel verschillend. Daarom hebben we even een vergelijkend warenonderzoek gedaan naar de kleurstoffen bij oranje tompoucen:
- Albert Heijn: carotenen [E160a], paprika-extract [E160c], curcumine [E100];
- Jumbo: carotenen [E160a], paprika-extract [E160c];
- Hema: cochenille-extract [E120], carotenen [E160a];
- Dirk: carotenen [E160a], paprika-extract [E160c];
- DekaMarkt: carotenen [E160a], cochenille-extract [E120].
Ook hebben we gekeken naar andere soorten oranje gebak voor Koningsdag:
- Albert Heijn oranje soesjes: carotenen [E160a];
- Jumbo oranje meringue drops: tropische annattoboom [E160b];
- Hema oranje schnitt: carotenen [E160a], paprika-extract [E160c], bietenrood [E162];
- Plus oranje marsepeingebak: cochenille-extract [E120], carotenen [E160a], tropische annattoboom [E160b], paprika-extract [E160c], mineraal in gesteente [E172].
Bij de tompouce van de Hema en DekaMarkt en het Plus marsepeingebak zie je het dikgedrukte E-nummer E120: cochenille-extract. Dit is geen oranje, maar rood-roze kleurstof die soms in combinatie met een oranje E-nummer in oranje gebak zit. Wat is E120 precies?
Een luizenleventje?
E-nummer 120 is gemaakt van cochenille-extract of karmijnzuur. Deze rood-roze kleurstof draagt de schildluis Dactylopius coccus bij zich. Dit luisje is een parasiet die leeft op de schijfcactus. Boeren kweken de luis om de dieprode kleur die de luis bij zich draagt. Je vindt die kleur in de eitjes en het karmijnzuur: een natuurlijk afweermiddel voor roofdieren zoals mieren.
De cochenille-luis wordt net voordat-ie eitjes legt gedood, gedroogd en gemalen. Dan is de kleurstof geschikt om te verwerken in kleding, lipstick, koek, frisdrank en... tompoucen.
[Tekst gaat door onder afbeeldingen]
De inheemse bevolking van Latijns-Amerika handelt al eeuwen in de kleurstof. In de 17e eeuw was het, na zilver, zelfs Mexico’s meest waardevolle exportproduct. Door de krachtige dieprode kleur is het een mateloos populaire kleurstof.
De afgelopen jaren is de kweek door de toename aan synthetische kleurstoffen en druk vanuit dierenrechtenactivisten flink afgenomen. Toch zie je de kleurstof nog in veel levensmiddelen.
E-nummers van dierlijke producten
Het gezellige oranje jasje van allerlei Koningsdag snacks komt in de meeste gevallen van natuurlijke kleurstoffen zoals caroteen dat wordt verkregen uit oranje groenten, paprika-extract, bietenrood of extract van de annattoboom. Toch bevatten ook veel producten de rood-roze kleurstof karmijnzuur. Dit stofje, beter bekend als E120, bestaat uit gemalen schildluis en is dus een dierlijke kleurstof.
Ben je vegetariër of veganist of wil je simpelweg geen schildluis eten? Dan is het goed om de verpakking van je etens- en drinkwaar te checken op het E-nummer E120. Bovendien zijn E-nummers E160e en E161g gemaakt met gelatine. Vermijd deze E-nummers om zeker te weten dat je geen dierlijke producten eet.
Wil je de inhoud van je winkelmandje écht leren kennen?
De online Keuringsdienst van waarde supermarktgids gidst je door de supermarkt
