Slapeloze nachten

Slaapproblemen lijken toe te nemen. Volgens het CBS had 1 op de 4 Nederlanders in 2022 problemen met slapen. Ook ervaren jongvolwassenen meer slaapproblemen dan vroeger. Waar in 2017 nog 14,2% van de 12 tot 25-jarigen moeite had met de nachtrust, is dat 22,3% in 2022. 

Neuroloog en somnoloog (slaapgeneeskundige) Myrthe Boss van het Ziekenhuis Gelderse Vallei is gespecialiseerd in slaapstoornissen. Ook zij ziet een toename: ‘Er is een duidelijke stijging zichtbaar sinds 2019. Dit kan natuurlijk te maken hebben met de COVID-19 pandemie, maar ook andere oorzaken kunnen daar een rol in spelen zoals onze 24-uurs economie.’ 

De slaappil

Supplementen verkopers zagen een gat in de markt. Want door de toename van slaapproblemen, lijkt ook de vraag naar slaapsupplementen te groeien. 

Een producent van natuurlijke supplementen, ziet een toename in de verkoop van hun nachtrustassortiment. Maar ook andere partijen spelen in op de vraag van de consument. 

De supermarkt ontwikkelt speciale slaapthee en de schappen staan vol met pillen, potjes en poeders. Er is zelfs een producent die een slaapsupplement in snoepvorm aanbiedt, ‘met lekkere bosbessensmaak.’ Maar werken die supplementen echt?

Melatonine

Een van de meest voorkomende werkzame stoffen in slaapsupplementen is melatonine. Dit is een hormoon dat van nature wordt aangemaakt door ons lichaam, en een belangrijke rol speelt bij het reguleren van je biologische klok. De melatonine in supplementen is vaak een synthetische vorm.

Neuroloog en somnoloog Myrthe Boss zegt daarover het volgende: ‘Melatonine kan ingezet worden bij bepaalde slaapstoornissen, zoals slaapstoornissen gerelateerd aan een late interne klok. Maar bij de meeste patiënten met slaapproblemen speelt dit niet en is er geen reden voor melatoninegebruik.’

Slaapdeskundige Stephanie Molenaar benadrukt: 'als je melatonine gebruikt kan dit juist voor slapeloosheid zorgen en je overdag slaperig maken, met alle gevolgen van dien.'

Valeriaan, melisse, hop en passiebloem

Andere toevoegingen zijn natuurlijke ingrediënten als valeriaan, melisse, hop of passiebloem. Ook vind je vitamine en mineralen als B12, B6, zink en magnesium terug op de ingrediëntenlijst. 

Op deze toevoegingen is neuroloog en somnoloog Myrthe Boss kritisch: ‘Er is niet genoeg klinisch bewijs voor al de effectiviteit van deze supplementen. Je krijgt over het algemeen voldoende vitamine B6, B12, zink en magnesium binnen met een gevarieerd dieet. Er is geen reden om dit voor de slaap te gaan aanvullen.’

Systematische reviews bevestigen dat er nog te weinig duidelijk is over de effecten van al deze supplementen, en dat de resultaten van verschillende onderzoeken elkaar tegenspreken.

Gezondheidsclaims

Ondanks gebrek aan wetenschappelijk bewijs, claimen de producenten dat de supplementen helpen om lekkerder te slapen, uitgerust wakker te worden en zou het de nachtrust ondersteunen. De claims zijn ‘in afwachting van Europese toelating’, staat er op de verpakking. Maar mag je het dan al claimen?

Claims in afwachting van de Europese commissie

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit legt uit: ‘Gezondheidsclaims die vóór 14 december 2012 zijn ingediend, maar waarvan de toelatingsprocedure nog niet is afgerond, zijn de zogenoemde on-hold gezondheidsclaims. Alle gezondheidsclaims die na deze datum zijn ingediend, mogen pas na toelating door de Europese Commissie op het product worden vermeld.’

‘De on-hold gezondheidsclaims op botanicals (kruidenpreparaten) kunnen echter worden gebruikt totdat de Europese Commissie het eventueel afwijst. De beoordelingsdatum is niet bekend.’

Negatieve effecten

Neuroloog en somnoloog Myrthe Boss noemt de claims op de verpakkingen misleiding. Ook benadrukt ze dat sommige ingrediënten juist het tegenovergestelde effect kunnen bereiken. Als je zelf aan de slag gaat met pilletjes en poedertjes, is de kans vrij groot dat de dosering en timing niet correct zijn.

Boss: ‘Slaapproblemen kunnen juist ontstaan of toenemen bij verkeerd gebruik van dit soort supplementen. Ook kan een overschot aan vitamine B6 neurologische klachten veroorzaken, namelijk tintelingen in benen en armen. Het bijslikken van B6 wordt daarom afgeraden.’

Quick fix?

Volgens Neuroloog en somnoloog Myrthe Boss is er een grote markt voor dit soort zelfhulpmiddelen, omdat veel mensen met slaapproblemen een snelle oplossing willen. Maar vaak wordt er niet naar de oorzaak van de klachten gekeken. 

Boss: ‘Speelt er stress, wordt de dag wel goed afgebouwd, spelen er stemmingsklachten? Slechte slaap is vaak een symptoom van iets anders en staat niet op zichzelf.’

Slaaphygiëne

Ook Suzanne Bertisch, professor slaapmedicatie aan Harvard, bevestigd dat er betere manieren zijn om aan de kwaliteit van je slaap te werken. Begin bijvoorbeeld met je slaaphygiëne. 'Het aanpakken van de oorzaak is altijd beter, dan het tijdelijk verhelpen van de problemen,' aldus Bertisch. Een paar dingen waar je op kunt letten om je slaaphygiëne te verbeteren zijn:

• Een vaste bedtijd
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging overdag
• Vermijd nicotine en cafeïne in de avond
• Zorg dat het donker en koel is in je slaapkamer
• Probeer je telefoon, televisie of andere beeldschermen uit de slaapkamer te houden

Bertisch vervolgt: ‘voor het gros van de mensen met slaapproblemen is de meest effectieve methode om dagelijkse gewoontes aan te passen. Daarnaast zijn er zoveel verschillende slaapstoornissen dat het niet verstandig is om zelf aan de slag te gaan met supplementen.’

Met een gerust hart naar bed?

Slaap je slecht? Dan kun je beter zoeken naar de oorzaak van je slapeloosheid en dat aanpakken. Want hoewel sommige supplementen effectief kunnen zijn, is de kans groot dat je met zelfmedicatie je slaapproblematiek alleen maar verergert. Lig je toch nog wakker van je slaapprobleem? Laat je dan onderzoeken door een gespecialiseerd arts.