Trouwen: het blijkt in China een van de belangrijkste doelen in het leven, vertelt tolk Runze Yu. "Chinezen zijn bang voor gezichtsverlies. Voor een buitenlander is dat niet altijd te begrijpen. Maar als je hier op je dertigste niet getrouwd bent, wil dat zeggen dat je niets waard bent", vertelt hij. "Mensen zullen je daarop aankijken."

Alle focus op één kind 

Niet trouwen levert vragen op, legt hij uit. Er wordt gedacht dat er iets mis met je is: je bent niet rijk genoeg, of je carrière is mislukt. Runze zelf is niet getrouwd. "Overal waar ik kom krijg ik vragen. Heb je al een vriendin? Wanneer ga je trouwen? Heel irritant." De eenkindpolitiek die jarenlang in stand gehouden is heeft volgens Runze een grote bijdrage geleverd aan de druk op zijn generatie om te trouwen. "Alle hoop is op dat ene kind gevestigd."

Een geestesziekte

Tot 1979 was homoseksualiteit strafbaar in China. Daarna werd het beschouwd en behandeld als een geestesziekte. Homostellen kunnen niet trouwen en over homoseksualiteit wordt eigenlijk niet gesproken. In 2018 vindt er in het land een primeur plaats: op een cruiseschip gaan een paar honderd gaykoppels aan boord. Het schip verlaat zo snel mogelijk de territoriale wateren, zodat een aantal meereizende stellen verderop in het huwelijkbootje kan treden. De huwelijken aan boord zijn ceremonieel en hebben verder geen enkele status.

Eén van de stellen die gaat trouwen is het lesbische koppel Chinchen en Chenchen. "Wij zijn pas uit de kast gekomen nadat we ieder een schijnhuwelijk in zijn gestapt. Ik ben dat huwelijk aangegaan om te voorkomen dat mijn ouders gezichtsverlies zouden lijden", vertelt één van hen. "Het is relatief makkelijk om bij familie uit de kast te komen”, vertelt haar partner. "Maar we willen niet dat onze ouders door ons in verlegenheid worden gebracht." 

"Toch heb ik heb heel veel spijt van het huwelijk. Die man bleek onbetrouwbaar", vertelt ze. Via een chatgroep had ze contact met haar toekomstige partner. Ze bespraken hoe ze het leven wilden inrichten: "We wilden allebei geen kinderen en we zouden na de bruiloft niet samenwonen. Daarna heeft hij mijn familie ontmoet. Normaal gesproken draag ik geen jurken, maar toen ik zijn ouders ging ontmoeten deed ik dat wel", achteraf bleek dat niet genoeg.

"Na het eten kreeg ik een appje van hem: Weet je dat mijn moeder heeft gehuild nadat ze jou heeft gezien? Weet je ook waarom?' Vroeg hij. Hoe haal je het in je hoofd om je zo te kleden als je mijn familie ontmoet? "Terwijl ik me nooit eerder zo had gekleed. Voor mijn doen was het heel vrouwelijk. Mijn moeder had me nog nooit zo gezien. Maar in de ogen van zijn familie moet een vrouw lang opgestoken haar hebben en een jurk met hoge hakken dragen." Dat plaatje paste zij dus niet in.  

'Je verandert wel van gedachten'

Voor haar partner was het anders. "Ik had het vroeger wel eens met mijn moeder over mijn geaardheid gehad. Toen zei ze: 'Je bent jong, je verandert nog wel van gedachten.' Toen ik uit de kast kwam wist ze het eigenlijk al." Maar accepteren bleek toch lastig. "We hebben een tijd geen contact gehad. Ze wil het nog steeds niet helemaal accepteren. Er wordt niet over gepraat. Ze doet alsof haar neus bloedt."

Dat niet iedereen aan boord van de cruise zich bewust is van het feit dat ze meevaren op een gaycruise, moet later blijken. Chenguang is homo en heeft zijn familie onder valse voorwendselen meegenomen. Ten overstaan van de passagiers komt hij uit de kast. Zijn moeder is geschokt. "Mijn moeder heeft heel erg gehuild", vertelt hij. "Ze was er altijd vanuit gegaan dat ik met een meisje zou trouwen en dat ik kinderen zou krijgen. Haar droom is uiteengespat en nu is ze ontgoocheld." 

Intiem in een hotel

Wanneer Margriet gedurende haar reis vertaler Runze beter leert kennen, blijkt hij er ook een dubbelleven op na te houden. "Ik ben niet getrouwd, maar ik ben ook niet single. Ik heb een vriend", vertelt hij lachend. "Maar ik ben nog niet uit de kast." Zijn partner en hij spreken af op openbare plekken. In sommige grote steden zijn gays steeds meer zichtbaar, maar Runze en zijn vriend houden het afstandelijk als ze elkaar zien in het openbaar. Geen knuffel, geen kus. "We kunnen niet thuis afspreken. Ik woon bij mijn ouders en hij woont bij z'n zus. Dat maakt het lastig." Hoe zit dat dan met intimiteit? "Meestal gaan we naar een hotel", vertelt hij.

'Als jij uit de kast komt, stuur je je ouders de kast in', is wat er wordt gezegd binnen de Chinese LGBTQ+ gemeenschap. De moeder van Runze kan het enkel nog hebben over trouwen, trouwen en nog eens trouwen, vertelt hij. Ze wil een kleinzoon, en volgens haar is het de hoogste tijd. "Als hij niet zou trouwen, zou ik daar niet blij mee zijn", geeft ze toe. "Ik ben niet boos dat het nog niet is gebeurd, maar het wordt wel tijd dat hij een beetje opschiet", zegt ze. 

Op een dag moet hij het vertellen

"Uiteindelijk moet ik het haar vertellen", weet Runze zelf. "Ik heb geen andere keus. Ik ga niet trouwen met een heterovrouw en ik wil ook niet met een lesbienne trouwen. Ik wil niet altijd zo blijven leven, het is moeilijk. Als ik het haar vertel, wordt alles misschien veel makkelijker. Uiteindelijk zal ze het denk ik wel accepteren. Omdat ze van me houdt.” Hoe het dan is om gay te zijn in China? “Moeilijk. En deprimerend", besluit Runze.

Bekijk de aflevering van How to be gay hieronder: