Op een mooie zomerse dag schallen tientallen trompetten hun euforische muziek door de straten. De optocht van het Oud Limburgs Schuttersfeest trekt door het dorp en alle schutters zijn op hun best gekleed. Honderden mensen staan in alle vrolijkheid te kijken naar de traditionele optocht. Een gevoel van saamhorigheid heerst.

Van grote betekenis

Limburg heeft van oudsher een rijk en gelaagd verenigingsleven dat van grote betekenis is voor de gemeenschap. Veel verenigingen zijn gesticht tijdens het Rijke Roomse Leven: de periode in de geschiedenis waar de Katholieke Kerk de dienst uitmaakte. Het verenigingsleven werd goed georganiseerd door het bisdom en iedereen was wel ergens lid van: van de fanfare, de majorettes of de biljartvereniging.

Limburgs erfgoed

Ook in de musical Dagboek van een herdershond komt dit stukje Limburgs erfgoed terug. Maar liefst 16 fanfares en harmonieën speelden op het toneel mee in dit nostalgische verhaal. ‘De fanfare en harmonie is onderdeel van het Limburgse leven’, legt regisseur Servé Hermans uit. ‘Ze maken hun opwachting bij een processie, een begrafenis of bij de jaarlijkse dorpskermis. Geweldig dat ze in Dagboek van een herdershond te zien en te horen zijn.’

De pracht van de fanfares en harmonieën

Deze fanfares en harmonieën zijn gelijk ook de bekendste voorbeelden van het rijke verenigingsleven van Limburg. Want als je vroeger naar muziek wilde luisteren, moest je dat toch echt zélf maken. Zo ontstonden steeds meer harmonieën en fanfares.

Zo’n fanfare of harmonie was een belangrijk onderdeel van de gemeenschap. Bij bijna elke sociale of religieuze gebeurtenis was er wel een fanfare of harmonie aanwezig om de gemeenschap van muziek te voorzien. Fanfares en harmonieën brengen mensen uit alle lagen van de bevolking samen. Dus of je nou groenteboer, politieagent óf pastoor was: iedereen was welkom.

Goed feest vieren

Ook de carnavalsverenigingen zijn kenmerkend voor Limburg. Carnaval is een van oorsprong katholiek feest dat vlak voor de vastentijd wordt gevierd. Vroeger werd er tijdens de veertig dagen voor Pasen door veel katholieken gevast. Om de vastentijd in te luiden wilden zij nog één keer goed feest vieren. En dat deden ze dus tijdens carnaval.

Aan het begin van de twintigste eeuw ontstonden in de grote Limburgse steden als Sittard, Maastricht en Venlo de eerste carnavalsverenigingen. In de jaren ’50 had bijna elk Limburgs dorp een eigen vereniging met eigen gebruiken en tradities.

De sierlijkheid van de schutterijen

Een ander onderdeel van het rijke Limburgse verenigingsleven zijn de schutterijen. Deze traditie bestaat als sinds de veertiende eeuw, toen schutterijen de taak hadden om de stad te beschermen. Een soort politie, brandweer en leger in één dus.

De schutterijen in Limburg zijn nog steeds actief, maar hebben nu vooral een sociale en culturele functie. Ze organiseren allemaal hun eigen activiteiten, maar er bestaat ook onderlinge competitie. Tijdens schuttersfeesten gaan verschillende schutterijen de strijd met elkaar aan. Het bekendste schuttersfeest is het Oud Limburgs Schuttersfeest dat elk jaar op de eerste zondag van juli wordt gehouden.

Een stapje terug

Helaas staan veel Limburgse verenigingen voor een uitdaging. Omdat het bevolkingsaantal in de provincie krimpt, is het lastig voor verenigingen om hun hoofd boven water te houden.

Hoewel het verenigingsleven nog altijd rijk is, wordt het steeds moeilijker om nieuwe leden te werven en zijn er steeds minder mensen die zich vrijwillig willen inzetten voor een vereniging.