Het is een zonnige vrijdagochtend als we voet zetten in de kerk Open Hof in het centrum van Kampen. In de drukke dorpsstraat is de hoge kerktoren onmisbaar. Met een groot paars spandoek aan de buitenkant waar ‘kerkasiel’ op staat, wordt duidelijk gemaakt dat er meer gaande is dan het zijn van een klassieke kerk.

Sinds november 2024 is de kerk namelijk ook het huis voor de familie Babayants. Als ze naar buiten gaan, worden ze opgepakt en naar alle waarschijnlijkheid uitgezet. 

(Tekst loopt door onder video)

Een nieuw leven in Nederland 

Het gezin van zes verliet elf jaar terug Oezbekistan en vluchtte naar Nederland. Al die tijd woont het gezin in een AZC in Emmen, maar ze kregen nooit een verblijfsvergunning. Kinderen Aram (20), Ariana (14), Amelia (11) en Aleksa (3) en ouders Karina en Alexandr hebben in Nederland een nieuw leven opgebouwd.  

Zo heeft Aram een mbo IT-opleiding afgerond. Hij kan niet wachten om in het werkveld aan de slag te gaan. Ariana kan zich amper iets van haar geboorteland herinneren. Hier in Nederland gaat ze naar school, heeft ze vriendinnen en hobby’s als dansen en acteren. Dit is haar thuis. Als Ariana groot is, wil ze actrice worden. Moeder Karina wil graag aan de slag gaan als verpleegkundige. 

Maar na talloze procedures besluit De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vorig jaar dat de familie niet in Nederland mag blijven.  

24/7 onafgebroken kerkdienst  

Dominee Kasper Jager hoorde via een vertrouwenspersoon, die zich inzet voor gezinnen die uitgezet dreigen te worden, over de familie Babayants. Er werd hem gevraagd of hij iets voor het gezin kan doen. En zo begon hun inmiddels maandenlange verblijf in de kerk. 

Het gezin krijgt kerkasiel aangeboden door de wijkgemeente Open Hof. ‘Zolang er een kerkdienst gaande is, mogen de autoriteiten de kerk niet betreden’, legt Kasper Jager uit. 

Kerkasiel is volgens de Raad van Kerken iets dat alleen in uiterste nood moet worden ingezet. Bijvoorbeeld als er voor vluchtelingen bij uitzetting een levensbedreigende situatie kan ontstaan, of wanneer hun mensenrechten ernstig geschonden dreigen te worden. 

Een half jaar wonen in een kerk

Hoewel wonen in een kerk niet per se normaal is, voelt het binnen huiselijk aan. Om de kerkdiensten 24 uur per dag door te laten gaan, moet er altijd één voorganger aanwezig zijn en twee vrijwilligers. Deze keer is er een viering met meditatieve dans aan de gang. Mensen dansen en daaromheen wordt gezongen en gebeden. Verder is er koffie, thee, koekjes, en maken mensen een gezellig praatje. 

Dochter Ariana (14) en moeder Karina zijn in een kamer vol speelgoed, een piano en gewichten om mee te sporten. Een enthousiaste Ariana vertelt over de vriendinnen die ze in haar tijd in het AZC maakt: ‘Een keer mocht ik bij een schoolvriendin thuis slapen. Om een keer in echt huis te zijn, was een heel fijn gevoel.’

Ariana komt de dagen door met online schoollessen en pianolessen. Er komt iemand langs in de kerk om haar dat te leren. Moeder Karina doet wat ze ‘thuis’ ook zou doen: ‘Ik moet voor de kinderen zorgen, koken, wassen, noem maar op. Het leven gaat gewoon door.’

Gewortelde kinderen 

In het geval van het gezin Babayants zijn het de kinderrechten van hun gewortelde kinderen Ariana en Amelia, die hen het recht op kerkasiel geven. Gewortelde kinderen zijn kinderen die langer dan 5 jaar in Nederland verblijven, maar nog geen verblijfsvergunning hebben gekregen. 

Na het afschaffen van het Kinderpardon in 2019 betekent dit dat Ariana en Amelia nu tussen wal en schip vallen. Hoe moet het nu verder met hen? En met andere gewortelde kinderen in Nederland?  

Het Kinderpardon 

Het Kinderpardon zorgde tot 2019 voor enige bescherming voor deze kinderen. Door de regeling kregen gewortelde kinderen de kans om in Nederland te mogen blijven. Maar daar waren strenge voorwaarden aan gebonden. 

Er ontstond zoveel kritiek op deze regeling dat deze werd afgeschaft. Sindsdien is er voor deze kinderen geen oplossing gekomen. 

Ariana en Amelia zijn niet de enige 

Volgens cijfers van het IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) uit 2024 zijn er momenteel 421 kinderen die al 5 jaar of langer op een definitief besluit over hun verblijfsstatus wachten. Organisatie Defence for children zegt over gewortelde kinderen: ‘Het kunnen je buren zijn, of klasgenoten. Maar hoe Nederlands deze kinderen zich in hun hoofd en hart ook voelen, ze hebben nog steeds geen verblijfsvergunning die hun het recht geeft om hier te morgen blijven.’

Oplossing hard nodig 

Mylène Tabernal, persvoorlichter bij Defence for Children: ‘Er is voor gewortelde kinderen nu een oplossing nodig. Het gaat hierbij niet om instroom (waar het huidige beleid zich erg op lijkt te richten, red.), maar om kinderen die hier al jarenlang zijn. 

Voor kinderen wier ontwikkelingsschade dreigt als zij worden uitgezet en in alles Nederlands zijn, behalve op papier.’ Toch denkt Tabernal dat in het huidige politieke klimaat er niet snel een nieuw soort kinderpardon komt. 

Detentie 

De oudste zoon Aram (20) vertelt dat zijn gezin gezamenlijk bidt voor zijn vriend Isaac (16). Isaac Imuse en zijn familie komen uit Nigeria en werden onlangs voor de tweede keer opgepakt en in detentie gezet. Het lukt ze niet om contact met hem te krijgen. Inmiddels is bekend dat het gezin Imuse op het vliegtuig naar Nigeria is gezet.

Familie Babayants weet helaas ook hoe het is om in detentie te zitten. Door de overheid wordt dit omschreven als ‘een gesloten gezinsvoorziening’ (GGV). De Babayants-familie werd in alle vroegte opgepakt en meegenomen. Vooral voor de kinderen was dit een traumatische ervaring, vertelt moeder Karina. 

Ariana: ‘Ik werd wakker met politieagenten om mijn bed. Ze zeiden: ‘Pak snel je kleren en ga met ons mee. Het is bizar dat dit is gebeurd.’ Met een busje werd het gezin onverwachts opgehaald, zonder afscheid te kunnen nemen van wie dan ook. Dagenlang zaten ze in een gebouw vast, zonder te weten hoelang het zou duren. 

Ernstige schade 

Esther Stomphorst is leidinggevende cliëntenzorg bij STIL (een stichting voor mensen zonder verblijfsvergunning), en begeleidt mensen zonder verblijfsvergunning op sociaal, juridisch en medisch vlak. Esther komt al 11 jaar op voor kinderrechten van met name gewortelde kinderen. Ze staat de familie Babayants bij. 

Esther: ‘Wetenschappelijk is aangetoond dat het in langdurige onzekerheid leven voortdurende stress bij kinderen bezorgd. Familie Babayants verblijft hier al elf jaar. Dat betekent dat de kinderen hier hun leven hebben opgebouwd. Er is hier sprake van gewortelde kinderen die wij terugsturen naar een land dat zij niet kennen.’ 

Geen onzekerheid meer 

Familie Babayants voelt veel liefde voor Nederland. Maar tegelijkertijd is het voor moeder Karina moeilijk te verkroppen dat ze geen verblijfsvergunning krijgen. Ze legt uit dat de kinderen ingeburgerd zijn, de taal spreken, net als zijzelf. Karina: ‘Het is niet eerlijk dat we na zoveel jaar hier uitgezet worden.’

Het eerste wat ze doet als ze een verblijfsvergunning krijgt? Ariana: ‘Wakker worden zonder onzekerheid. Ik kijk ernaar uit dat ik de onzekerheid en stress kan loslaten.’