Van levende vis naar dode moot

Hoe gaat een vis dood? Simpele vraag. Toch heeft zelfs de visboer vaak geen idee. Hoe komt een haring, een zalm of een kabeljauw precies aan zijn einde? Bij een kip of koe maken we ons daar druk om, bij vissen blijft het gissen. 

Waarom eigenlijk? We laten je niet langer vissen naar het antwoord, en leggen uit hoe een levende vis een dode moot wordt.

Net dood

Tijdens het opvissen gaan de eerste dieren al dood. Ze kunnen klem komen te zitten in het net. Hierbij kan er een dodelijke beschadiging optreden, of worden ze doodgedrukt door de vissen eromheen. Vissen zitten soms wel urenlang vast in zo’n net en kunnen geen kant op, met alle gevolgen van dien.

Het kan ook gebeuren dat vissen sterven als het net naar boven gehaald wordt. Als het net naar boven getrokken wordt kan het drukverschil voor sommige vissen te veel worden. De zwemblaas, dat is een soort van luchtopslag in de vis, knapt, waardoor de ingewanden van de vis naar buiten worden geduwd door bijvoorbeeld de ogen. 

Het doden van de vis

Als de vissen nog leven als ze aan boord van de boot gehaald zijn, wordt de klus daar vaak afgemaakt. Dit kan op verschillende manieren.

Verstikking

Bij verstikking worden de vissen na vangst op het droge gehouden. Het duurt, afhankelijk van de vissoort, tot vier uur voordat ze het loodje leggen. Haringen begeven het redelijk snel; al na 35 minuten is de vis dood. Kabeljauw doet er ongeveer een uur over. Het op ijs leggen verdooft de vis, zodat deze niet meer beweegt. Ze merken dan nog wel wat er in de omgeving gebeurt.

Strippen

Een andere methode is het strippen van vissen. Hierbij wordt de ruggengraat van de hersenen losgetrokken en worden de belangrijkste organen alvast verwijderd. Vissen zijn vaak nog in leven wanneer ze gestript worden. Deze strip-techniek bestaat al honderden jaren, en wordt veel toegepast. Volgens vissers behouden vissen hiermee namelijk de hoogste kwaliteit 'vlees'.

Uitbloeden

Bij witvissen, zoals schol, is het van belang dat al het bloed uit de vis wordt gehaald, zodat vissers het vlees mooi wit houden. Voor het uitbloeden wordt een messteek gemaakt. Klinisch gezien blijven de vissen nog even in leven na de ingreep, totdat ze volledig zijn leeggebloed.

Het verdoven van de vis

Er is nóg een methode, waarbij de vis eerst wordt verdoofd. Met een elektrische schok worden de vissen bewusteloos gemaakt. Als ze bewusteloos zijn, wordt hun kop eraf gehaald en vervolgens gestript. 

Volgens dierenwelzijn experts is dit de meest diervriendelijke methode. Dit 'stunnen' gebeurt over het algemeen nog maar weinig. Maar kan een vis daadwerkelijk pijn ervaren?

Ervaart een vis pijn?

Naar het gevoel van een vis zouden we enkel kunnen gokken. Maar goddank is er de wetenschap, die walgt van wild speculeren. En wetenschappers deden jaren lang onderzoek naar de vraag of een vis pijn ervaart. 

Vissenprofessor Gert Flik stelt in de Keuringsdienst van waarde-uitzending: 'Vissen hebben alle kwaliteiten die nodig zijn om prikkels als stress of pijn te ervaren. Stresssystemen zijn zelfs van origine ontstaan in vissen.'

Vissen kunnen dus net als vee stress en pijn ervaren. Met de huidige kennis geldt daarmee dat het verdoven van vissen de minst vervelende vissendood is. Maar terwijl het dierenwelzijn van kippen, koeien en varkens steeds meer in de belangstelling staat, gaan we met vissen nog heel anders om.