Het project Andermans schuld, bedacht door Job (29), vloeit voort uit het eerder bedachte project van Mart (32): Eigen schuld.

Eigen schuld, dikke bult 

Al lang voordat illustrator Mart Veldhuis afstudeert, houden zijn schulden hem bezig. Als student is hij onderdeel van de pechgeneratie: hij ontvangt geen studiebeurs meer van de staat, maar een lening die hij volledig moet terugbetalen. Hierover vertelt Mart: ‘Ik checkte altijd hoe hoog mijn schuld precies was en hield alle ballen hoog. Ik probeerde goed mijn tijd te verdelen tussen school en werk. Het was de hele tijd een soort ge-jojo.’ 

Uiteindelijk besluit hij zijn afstudeerproject te richten op zijn schuld en het sociale leenstelsel. Het doel: bewustwording over dat leenstelsel en zijn werk verkopen voor precies het bedrag wat hij moet terugbetalen. Het lukt. Mart verkoopt zijn wandtapijt van 4.70 meter lang voor precies 45.879,40 euro. 

Een klein, maar duur foutje 

Een foutje met zijn reiskosten op zijn ov-kaart komt Job Kühlkamp duur te staan. Door allerlei boetes als rente op de originele schuld, schaamte en een hoop bureaucratie, lopen de schulden op tot 7.000 euro. Gelukkig helpen zijn ouders hem en kan hij zijn schuld afbetalen. Maar, zo zegt hij zelf: ‘Als ik dat vangnet niet had gehad, was ik alleen maar dieper in de schulden geraakt.’

Job is actief bij het Nieuw Utrechts Toneel. Bij een nieuw artistiek onderzoek stelt hij voor om mensen die negatief kapitaal hebben te helpen. Daarbij denkt hij aan het project van Mart, die met zijn eigen kunstwerk zijn eigen schuld afloste. Zo komt het project Andermans schuld tot stand. Mart maakt over de schuld van anderen kunstwerken met het doel dit te verkopen voor het schuldbedrag.

Elkaar een handje helpen 

Met het project Andermans schuld wordt bedoeld dat het niet altijd iemands eigen schuld is als hij schulden heeft. Job licht toe: ‘In het Engels zijn er twee woorden voor schuld. Namelijk guilt en debt. Bij het eerste gaat het over een schuldgevoel, of schuldig zijn en bij het tweede over het hebben van een financiële schuld.’

Job vervolgt: ‘In de Nederlandse taal is er alleen het woord schuld. Als je in de schulden zit, sta je aan de verkeerde kant van de maatschappij. Maar kan het niet zo zijn dat iemands schuld niet altijd zijn schuld is?’ 

Mart vult aan: ‘In mijn ogen is iemand die gedwongen is tot het leenstelsel en uit een gezin komt die het niet breed heeft een slachtoffer. Ik zie daarin geen schuld bij iemand. Ik weet hoe het voelt om met de last van schulden te lopen, en dat heb ik gelukkig niet meer. Kunst is voor ons een brug om mensen financieel te helpen.’

Job: ‘Met ons project hopen we ook dat mensen zien dat het goed is om elkaar te hulp te schieten. Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de politiek. We moeten elkaar ook een beetje helpen.’ 

Vijf verhalen en vijf kunstwerken 

Inmiddels zijn er voor Andermans schuld vijf kunstwerken gemaakt. Mart: ‘Wij richten ons op verhalen waar mensen de dupe zijn van bepaalde regelingen. Zoals bijvoorbeeld het leenstelsel waardoor ikzelf hoge schulden had. Dat het leenstelsel werd ingevoerd is besloten door ‘het systeem’, en daar kun je zelf niets aan doen. 

Mart, lachend: ‘Ik zou wel willen denken dat mijn tapijt invloed gehad heeft op het afschaffen van het sociale leenstelsel.’ 

Het zijn schrijnende verhalen. Job: ‘Arno heeft 40.000 euro schuld, waarvan 35.000 euro bestaat uit een justitionele boete. Hij gaat zijn schuld nooit kunnen afbetalen. Hij betaalt zo’n 40 euro per maand af, en moet werken totdat hij 156 jaar oud is om dat af te betalen.’

Zakenpartners en vrienden

De twee zijn inmiddels naast partners ook vrienden. En dat zal alleen maar groeien, want Andermans schuld is een project zonder einde. Het is een doorlopend onderzoek met financiële, maatschappelijke en verbindende waarde. Dit alles moet bijdragen aan het doel: Kunst een brug laten zijn om schulden af te lossen. Andermans schuld heeft tot nu toe al zo’n 8.000 euro schuld afgelost.