Wat is acrylamide?

In tegenstelling tot sommige additieven en conserveringsmiddelen, is acrylamide niet opzettelijk toegevoegd aan voedsel. Acrylamide is een stof die ontstaat wanneer je zetmeelrijke producten verhit op hoge temperaturen, zoals bij bakken, frituren en roosteren. 

Het zijn vooral bewerkte voedingsmiddelen met een plantaardige oorsprong die acrylamide kunnen bevatten. Denk hierbij aan alledaagse producten zoals (groente)chips, friet, koekjes en ontbijtgranen. Maar het zit zelfs in brood (vooral geroosterd), crackers, koffie en babyvoeding.

Een goudbruin kleurtje

Acrylamide wordt gevormd uit suikers en een aminozuur genaamd asparagine, die van nature in veel voedingsmiddelen voorkomen.

Wanneer deze ingrediënten worden verhit tot temperaturen boven de 120 graden Celsius, reageren ze met elkaar en vormen ze acrylamide. Deze reactie wordt de maillardreactie genoemd, en is zorgt ervoor dat voedingswaren hun gegrilde bruine kleur krijgen.

Genotoxische stof

Uit verschillende onderzoeken van de European Food Safety Agency (EFSA) is gebleken dat acrylamide mogelijk schadelijk is voor onze gezondheid. Bij veelvuldige consumptie, en in grote dosering, kan het de kans op kanker verhogen. 

Toxicoloog Martin van den Berg zegt in de uitzending van Alles op tafel: ‘Bij proefdieren veroorzaakt acrylamide tumoren die je bij de mens ook ziet.’

Verschillende limiet per product

Om consumenten te beschermen, zijn er door de Europese Unie strikte limieten vastgesteld voor de hoeveelheid acrylamide in verschillende voedingsmiddelen. 

Voor babyvoeding geldt een maximum van 40 microgram per kilogram, voor koek is dit 350 microgram per kilogram, voor koffie 400 microgram per kilogram en aardappelchips mag maximaal 750 microgram per kilogram bevatten.

Regelgeving moet ons beschermen

De limieten voor acrylamide in voedingsmiddelen zijn vastgesteld op basis van gemiddeld gemeten waarden per product. 

Dit wordt gedaan met het doel om het acrylamide-niveau in voedingsmiddelen zoveel mogelijk te reguleren en de blootstelling van consumenten aan deze potentieel schadelijke stof te verminderen.

Wat opvalt is dat er voor groentechips nog geen specifieke limiet is vastgesteld. Dit is opmerkelijk, gezien het gezonde imago van groentechips. Want zijn die groentechips echt een gezond alternatief voor aardappelchips? 

Labtest

Marijn Frank liet voor het programma Alles op tafel verschillende soorten chips testen op acrylamide. Wat blijkt? De meeste aardappelchips zitten keurig onder de limiet van 750 microgram per kilogram (μg/kg). De geteste groentechips vallen echter een stuk hoger uit.

Aardappelchips:

• Lay’s oven baked chips naturel: 111 μg/kg
• Aldi Kraax naturel chips: 115 μg/kg
• Graze smoky barbecue crunch: 180 μg/kg
• G’woon naturel chips: 210 μg/kg
• Tyrells simply sea salted chips: 240 μg/kg
• PLUS ribbelchips naturel: 370 μg/kg
• Boerderijchips naturel: 520 μg/kg

Groentechips:

• Deka Patatas Fritas Bietenchips: 470 μg/kg
• Trafo groentechips wortel, biet, pastinaak: 1010 μg/kg
• AH groentechips zeezout: 1270 μg/kg
• Go Pure vegetable chips: 3750 μg/kg

Reactie fabrikanten

We hebben de producenten van de geteste groentechips ook nog om een reactie gevraagd. Eén producent wil helemaal niet reageren op de resultaten, een andere producent zegt: ‘Uit onze test blijkt dat de waarden heel anders zijn. En als er nog geen norm is, kun je hem ook niet overschrijden.’

Minderen of helemaal zonder?

Maar moeten we nu alle producten met acrylamide helemaal links laten liggen? Acrylamide volledig vermijden is haast onmogelijk, omdat het in veel voedingsmiddelen zit. De Europese Unie heeft daarom limieten vastgesteld om de hoeveelheid acrylamide per product zoveel mogelijk te beperken. Als je denkt een gezonde keuze te maken met groentechips, kom je echter mogelijk bedrogen uit.