Ook de koe moet eraan geloven: supplementen slikken. Met alleen gras haalt zij haar melkquotum niet. Maar wat voor potjes, pilletjes en poedertjes zijn er dan allemaal op de markt, en waar komen die vandaan? De Keuringsdienst gaat op wereldreis voor Hollandse koemelk.
We zitten allemaal aan de supplementen
Je hebt waarschijnlijk van jongs af aan geleerd dat vitamines en mineralen van cruciaal belang zijn om gezond te blijven. Deze vitamines halen we voornamelijk uit voeding, maar genoeg daglicht en een gezonde levensstijl dragen hier ook aan bij.
Bij koeien is dat niet anders. Koeien krijgen in de natuur alle vitamines en mineralen binnen die ze nodig hebben. De meeste koeien in ons land gaan echter niet meer het hele jaar door de heide op.
Veehouders houden de meeste koeien op stal en voeren hun vee een eenzijdig dieet. Het gevolg? Runderen krijgen extra supplementen om gezond te blijven en aan de hoge melkproductie-eisen te voldoen.
Voedingssupplementen voor vee
Er zijn heuse bedrijven die gespecialiseerd zijn in het maken van voedingssupplementen voor vee. Maar wat voor potjes, pilletjes en poedertjes zijn er dan allemaal op de markt?
De meeste veehouders krijgen kant-en-klare mixen met vitamines en mineralen aangeleverd. Die mixen zorgen voor 'gezonde dieren met een hoge levensproductie,’ aldus een fabrikant van veevoersupplementen.
Dit mengsel bestaat onder andere uit magnesium, natrium, koper, zink, fosfor, mangaan, kobalt, selenium, jodium, vitamine A, vitamine C, vitamine D, vitamine E en vitamine K.
Maar waar haalt de supplementenleverancier al deze vitamines en mineralen dan vandaan?
Keuringsdienst van waarde: B12
Van vegagehakt tot namaakmelk, in koeienletters staat het op vele vega-fabricaten: met vitamine B12. Belangrijk spul waar de mens niet zonder kan. Van nature verstopt in vlees of zuivel. Bij nep, kunstmatig toegevoegd. Maar wat is het eigenlijk, en hoe belandt het in melk en vegetarische alternatieven?
Van Peru tot Congo
Handelaar in veevoersupplementen Wiebe Tromp zegt in de Keuringsdienst van Waarde-uitzending: ‘Ik heb hier 150 tot 200 mineralen en vitamines in mijn bedrijf opgeslagen die van over de hele wereld komen. En er komen er elk jaar weer nieuwe bij.’
Van vitamine A tot C, kobalt tot koper, handelaren verkopen het allemaal. Maar wat doen al die vitamines en mineralen precies? We zetten de meest voorkomende veevoersupplementen op een rij.
Kobalt (Co)
Een veelgebruikt mineraal voor melkvee is kobaltcarbonaat. Dit is een mineraal dat nodig is voor de productie van vitamine B12 en zit standaard in elk mengsel dat Wiebe Tromp aan zijn klanten verkoopt.
Koeien maken namelijk zelf geen vitamine B12 aan. Bacteriën in de maag van een koe zetten kobalt om in vitamine B12. Bij een tekort aan vitamine B12 daalt de melkproductie en kan er bloedarmoede optreden.
Mensenrechtenschending in kobaltmijnen
De winning van kobalt is niet zonder controverse. Kobalt wordt namelijk veelal gewonnen in Congo, en de werkomstandigheden in de mijnen daar zijn erbarmelijk.
Marjon Rozema van Amnesty International zegt in de Keuringsdienst van waarde-uitzending: ‘De winning van kobalt gaat gepaard met grootschalige mensenrechtenschendingen. Dan moet je denken aan onveilige werkomstandigheden, kinderarbeid en gedwongen huisuitzettingen bij de mijnen.’
Calcium (Ca)
Een ander bekend mineraal is calcium. Kinderen leren van jongs af aan dat ze er genoeg van binnen moeten krijgen om sterke botten te krijgen. Hoe je dat doet? Door veel melk te drinken. De koemelk die we tegenwoordig drinken zit echter niet meer van nature vol met calcium.
Door de enorme toename in melkproductie krijgen koeien namelijk niet genoeg calcium uit enkel gras binnen. Melkveehouders geven hoogproductieve melkkoeien daarom calciumsupplementen.
Deze calciumsupplementen bestaan uit calciumcarbonaat: dezelfde stof die ook gebruikt wordt voor de productie van witte verf, schoonmaakmiddel, tandpasta en maagtabletten.
De hofleveranciers voor gezonde botten zijn Egypte, Maleisië en België. Want ook voor onze dagelijkse calciumbehoefte moeten we de grens over.
Koper (Cu)
Koper is een van de meest voorkomende metalen op aarde en is belangrijk voor talloze toepassingen, variërend van elektrische kabels tot waterleidingen. Maar ook koeien krijgen koper gevoerd.
‘Koper regelt onder meer de opname van ijzer en vitaminen in runderen,’ aldus een verkoper van veevoedingssupplementen. En die koper halen koeien al lang niet meer alleen uit de Nederlandse natuur.
De meeste koper voor de supplementen komt uit koperertsmijnen in Chili, Peru en de Verenigde Staten. Maar ook Congo is leverancier van dit kostbare materiaal.
Hoe natuurlijk is koemelk nog?
Nederland is groot geworden met melk van Nederlandse koeien, echter wel met behulp van mineralen uit Congo, Egypte, Chili en andere landen hier ver vandaan.
Waar de koe alle belangrijke vitamines en mineralen vroeger binnenkreeg door simpelweg in de weide te grazen, moeten de meeste koeien er inmiddels ook aan geloven: voedingssupplementen slikken.
Voedingsdeskundige Jaap Seidell zegt in de Keuringsdienst van waarde-uitzending: ‘We hebben een heel onnatuurlijk voedselsysteem gemaakt waarbij je allerlei knutselwerk en vliegwerk moet uitvoeren om al die cycli die er normaal altijd waren, weer te herstellen.’
Meer van Keuringsdienst van waarde weten?
Schrijf in je voor de nieuwsbrief Groener eten & leven. Al duizenden mensen gingen je voor!
