Gezonde stoelgang

Vezels - ook wel voedingsvezels genoemd - is de verzamelnaam voor een diverse groep koolhydraten die niet door onze darmen wordt opgenomen of verteerd. Toch spelen voedingsvezels een cruciale rol in onze spijsvertering. Ze dragen bij aan een verzadigd gevoel en een goede darmwerking waardoor jij probleemloos je dagelijkse behoefte kan doen.

Tot de voedingsmiddelen die veel vezels bevatten behoren fruit, groente, peulvruchten, noten, volkorenbrood, aardappelen en ontbijtgranen. Zijn de vezels in een appel echter hetzelfde als de vezels in volkorenbrood?

Soorten voedingsvezels

Voedingsvezels zijn in twee hoofdtypen op te delen: oplosbare en onoplosbare vezels. Oplosbare vezels worden gevonden in voedingsmiddelen zoals haver, bonen, appels en citrusvruchten. Ze helpen bij het verlagen van het cholesterolgehalte en het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel.

Onoplosbare vezels, daarentegen, zitten in voedingsmiddelen zoals volkoren producten, noten en groenten. Ze helpen bij de stoelgang en voorkomen constipatie. Veel fruit en groenten bevatten beiden soorten vezels in verschillende verhoudingen.

Toegevoegde vezels

Het is niet zo dat de ene vezel ‘beter’ is dan de andere. Zowel oplosbare als onoplosbare vezels zijn een belangrijk onderdeel van een gezond dieet, en hebben een belangrijke functie. Wat wél van belang is, is de bron van deze vezels.

Fabrikanten willen graag een graantje meepikken van de vezelrijke voedingsindustrie, en voegen daarom vezels toe aan voorverpakte voedingswaren. Vegaburgers, tussendoortjes of pizzabodems. Allemaal beweren ze boordevol vezels te zitten. Staat er ‘bron van vezels’ op het cellofaan? Dan is de kans groot dat er vezels in de vorm van cellulose (E460) in zitten.

Vezels uit hout

Cellulose is een onoplosbare en niet verteerbare vezelsoort die ook van nature in voedingsmiddelen voorkomt. Ongeveer 25% van de voedingsvezels in granen en fruit en een derde van de vezels in groenten en noten bestaan uit cellulose. Tarwezemelen bestaan voor het grootste deel uit cellulose.

Alleen komt de cellulose in voorverpakte voedingswaren uit een andere bron: hout. Maar is het schors, zaagsel of spaanplaat? En nog belangrijker: wat doen dode bomen eigenlijk in ons boodschappenmandje?

Bron van vezels of rijk aan vezels?

Bewerkte voedingswaren bevatten van nature vaak weinig natuurlijke vezels. Om termen als ‘bron van vezels’ of ‘rijk aan vezels’ op de verpakking te mogen zetten voegen fabrikanten daarom vezels toe aan hun producten. Als een voedingswaar 3 gram vezels per 100 gram product bevat mag je de claim ‘bron van vezels’ vermelden. 'Rijk aan vezels' mag genoemd worden als een product 6 gram vezels per 100 gram product bevat.

Als een product deze claim bevat, betekent dit niet bij uitstek dat het product gezond is. Uit onderzoek van Foodwatch is gebleken dat soortgelijke claims en labels veelal gebruikt worden door voedingsfabrikanten om ongezonde producten een gezonder imago te geven. Zo kan een fruitreep die enorm veel suiker bevat alsnog het label ‘rijk aan vezels’ dragen.

Kostenafweging

De reden dat fabrikanten voor cellulose uit hout kiezen is een kostenafweging. Cellulose uit hout is een goedkope grondstof die de fabrikant meerdere voordelen biedt. E460 is namelijk niet alleen een vezel, maar kan ook gebruikt worden als verdikkingsmiddel, antiklontermiddel en emulgator. Daarnaast stuurt een fabrikant door de toevoeging van cellulose de Nutri-Score van het product, zodat dat gezonder lijkt.

Is cellulose uit hout net zo voedzaam?

Volgens voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer zijn toegevoegde vezels als E460 minder voedzaam dan cellulose, wat van nature aanwezig is in voeding. Velzeboer: ‘de voedingsvezels in tarwe bevatten metalen zoals ijzer. Omdat de cellulose die uit hout verkregen wordt opgezuiverd is, ontbreken alle andere nuttige voedingsstoffen. Deze vorm van toegevoegde vezels doet eigenlijk niks met je lichaam. Het wordt daarom ook veel in pillen gebruikt.’

Knutselen met voedingsmiddelen

IJsbrand Velzeboer zegt dat de toegevoegde vezels niet ongezond zijn, maar dat het voornamelijk als vulstof dient. Het verhoogt namelijk wel de voedingsvezelwaarde van producten. Door de toevoeging van dit soort vezels kunnen fabrikanten de Nutri-Score een plek omhoog laten schuiven.

'Dat vind ik het nadeel van dit soort producten. Ze gaan net zo lang knutselen met hun producten tot ze een hogere Nutri-Score krijgen. Hierdoor krijgen we producten die nog verder bewerkt zijn' aldus IJsbrand Velzeboer.