Manukastruik

Manukahoning haal je niet zomaar uit een bijenkast bij de boer om de hoek. Deze honing komt van de nectar van de manukastruik: een taaie struik die maar een paar weken per jaar bloeit. En dat gebeurt vooral in de ruige heuvels van Nieuw-Zeeland, ver weg van de toegankelijke paden.

De struiken staan verspreid over afgelegen plekken waar bijen flink moeten zoeken om nectar te vinden. Imkers zetten hun bijenkasten soms zelfs per helikopter af op deze locaties.

Australië wil niet achterblijven

In sommige delen van Australië groeit dezelfde plant en wordt er ook honing van gemaakt, maar Nieuw-Zeeland wil dat liever niet op het etiket zien. Ze beschouwen manukahoning als hun eigen product en strijden internationaal om het recht op de naam.

Deze bijzondere omstandigheden zorgen ervoor dat manukahoning schaars is. Jaarlijks wordt ongeveer 1.700 ton manukahoning geproduceerd. Ter vergelijking: de totale wereldwijde honingproductie bedraagt zo’n 1,8 miljoen ton per jaar.

Tegelijkertijd groeit de wereldwijde vraag naar manukahoning snel. Die combinatie van een relatief kleine productie en een sterke wereldwijde interesse drijft de prijs omhoog, waardoor manukahoning inmiddels tot één van de duurste honingsoorten ter wereld behoort.

Superfood van de bijenwereld

Een andere reden voor het hoge prijskaartje: manukahoning bevat van nature methylglyoxal, oftewel MGO, een stof met antibacteriële eigenschappen. Hoe hoger de MGO-waarde, hoe meer je betaalt.

En met dat getal komen ook de beloften: door MGO zou manukahoning volgens verschillende producenten maagzweren helpen genezen, virussen bestrijden, darmflora herstellen, wonden desinfecteren en zelfs acne en keelpijn verlichten. Maar klopt dat wel?

Zelfs het ziekenhuis is dol op manukahoning

De reputatie van manukahoning als geneeskrachtig middel is niet uit de lucht gegrepen. In ziekenhuizen wordt de honing soms gebruikt voor wondgenezing. Bijvoorbeeld bij brandwonden en infecties die lastig te behandelen zijn met antibiotica. 

In 2016 gebeurde er iets bijzonders: in het ziekenhuis in Tilburg werd met succes een ernstige darminfectie behandeld door de darm te spoelen met manukahoning. 

Maar dat betekent niet dat de honing bij consumptie dezelfde effecten heeft.

Hoe zit het juridisch met al die claims?

‘Je kunt het prima eten, maar neem die gezondheidsclaims met een korreltje zout’, zegt Wieke van der Vossen-Wijmenga van het Voedingscentrum. ‘Voor claims op voeding geldt Europese wetgeving: alleen als iets wetenschappelijk bewezen is, mag je zeggen dat het werkt. Voor manukahoning bestaat die goedkeuring niet.’

Volgens Van der Vossen worden gezondheidsvoordelen vaak gesuggereerd, maar zijn ze juridisch verboden. 

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleerde in 2024 etiketten en marketing van manukahoning en vond op meer dan de helft van de potten gezondheidsclaims die niet zijn toegestaan. Zo stonden op potjes beweringen als ‘ondersteunt het immuunsysteem’ of ‘bevordert de spijsvertering’. 

‘Als een producent echt bewijs heeft, kan hij dat laten beoordelen door de Europese voedselautoriteit’, zegt Van der Vossen. ‘Dat is bij margarine met een cholesterolverlagende werking bijvoorbeeld wél gebeurd. Maar bij manukahoning is dat bewijs er simpelweg niet.’

Sjoemelhoning: meer potjes dan productie

En dat verhaal is niet alleen goed, maar soms ook te mooi om waar te zijn. Van manuka wordt veel meer verkocht dan er bestaat. Volgens The Guardian was in 2019 naar schatting de helft van alle manukahoning op de wereld nep. 

Ook lang niet alle reguliere honing is wat het lijkt. De Keuringsdienst ontdekte in 2024 dat er jaarlijks zo’n 150.000 ton nephoning Europa binnenkomt. Deze honing bevat vaak weinig tot geen echte bijenproducten en is verdund met goedkope suikersiroop.

Wat kun je als consument doen?

Wie toch nieuwsgierig is naar manukahoning, doet er goed aan om kritisch te blijven. Kijk eerst of er een MGO-waarde op het potje staat: dat geeft aan hoeveel van de werkzame stof erin zit. Staat dat er niet op? Dan is het gewone honing. 

Let ook op het land van herkomst: alleen in Nieuw-Zeeland en Australië groeit de manukastruik. Komt de honing uit een ander land? Dan weet je eigenlijk al genoeg.

UMF-keurmerk

En het beste bewijs dat je met het echte spul te maken hebt? Volgens de Unique Mānuka Factor Honey Association is dat het UMF-keurmerk. ‘UMF staat voor Unique Mānuka Factor en is een streng kwaliteitslabel dat garandeert dat je écht manukahoning koopt, met alle bijzondere stoffen die erbij horen’, zegt de keuringsorganisatie uit Nieuw-Zeeland. ‘Dit keurmerk voorkomt dat je wordt misleid met namaakhoning of honing die niet aan de hoge eisen voldoet.’ 

Check daarnaast of het product claims maakt die te mooi klinken om waar te zijn. ‘Als er gezondheidsclaims op staan, moeten er bij jou als consument al alarmbellen afgaan’, zegt Van der Vossen. ‘Die mogen er namelijk niet op staan.’

Conclusie

Manukahoning is dus vooral een luxeproduct met een bijzonder verhaal. Maar voor wie er gezondheidsvoordelen van verwacht, geldt: het is honing, geen medicijn.