Wat is palmolie? 

Palmolie wordt gemaakt van de rijpe vruchten van de oliepalm. Die worden gestoomd en geperst, waardoor de olie vrijkomt. Deze olie is erg geliefd vanwege z’n multi-inzetbaarheid: zo maakt palmolie margarine smeuïg en lippenstift juist stevig. 

De oliepalm wordt geteeld in alle gebieden rondom de evenaar: Indonesië, Maleisië, Afrika en Latijns-Amerika. Doordat in deze gebieden oerbossen plaats hebben moeten maken voor palmolieplantages, heeft palmolie een slechte reputatie.  

Producenten zijn daarom op zoek naar andere oliën voor in hun producten. Zij zien dat de consument liever producten koopt die vrij van palmolie zijn. Aan welke soorten olie moeten we dan denken? 

Palmolie overslaan 

Voedselproducent Daan Faber maakt onder andere palmolievrije pindakaas. In Alles op tafel legt hij uit waarom hij in zijn producten palmolie overslaat: ‘In te veel producten wordt palmolie gebruikt. De bottom line is dat er te veel vraag naar is en het groeit alleen maar rond regenwoud. Dus wij denken: als je het kan vervangen, dan móét je het vervangen.’ 

Is palmolie inderdaad zo slecht voor het regenwoud? 

Ontbossingsvermindering 

Heske Verburg, directeur van ontwikkelingshulporganisatie Solidaridad, geeft in Alles op tafel opheldering over ontbossing door palmolie. ‘Ontbossing is nu een veel minder groot probleem bij palmolie, want er is allerlei regelgeving gekomen waarbij het verboden is om te ontbossen voor palmolie.’  

En dat werkt: vergeleken met 2012 wordt er nu 95 procent minder ontbost. Verburg: ‘Als je palmolie vergelijkt met andere tropische grondstoffen, dan is het negatieve imago van palmolie onterecht.’ 

Hoe zit dat met andere oliën? 

Palmolievrije producten bieden volgens directeur van Solidaridad Heske Verburg niet de oplossing tegen ontbossing. Verburg: ‘Sterker nog: er zijn heel veel alternatieven van palmolie die veel minder duurzaam zijn dan palmolie zelf.’ 

Toch gebruikt voedselproducent Daan Faber liever raapzaadolie en koolzaadolie. Daarvoor heb je meer land nodig om het te verbouwen dan palmolie. Faber: ‘Maar dat land is minder bedreigd en minder zeldzaam dan regenwoud.’ Andere veelvoorkomende palmolievervangers zijn kokosolie, zonnebloemolie en lijnzaadolie. 

Van de savanne tot de Amazone 

Volgens onderzoeker Maja Slingerland brengen alle oliën problemen met zich mee. Ze licht toe: ‘Er zijn heel weinig oliën waar geen bossen voor worden gekapt. En andere oliën werken ontbossing ook in de hand. Bijvoorbeeld soja-olie: dat komt uit de Amazone en van de savannes, waar ook veel biodiversiteit is, maar daar hoor je niemand over.’ 

Een voetbalveld aan olie 

Om een beter beeld te krijgen van de milieu-impact en de opbrengst van verschillende oliën, heeft Slingerland berekend hoeveel kilo olie een voetbalveld aan oliegewas oplevert. Ze zet het voor je op een rijtje. 

• Kokosolie: 168 kilo

• Olijfolie: 224 kilo 

• Soja-olie: 329 kilo 

• Zonnebloemolie: 441 kilo 

• Raapzaadolie: 511 kilo 

• Palmolie: 2100 kilo 

Veel meer opbrengst 

Palmolie zorgt dus voor véél meer opbrengst per voetbalveld dan alle andere soorten olie. En toch wordt het vaak vervangen door oliesoorten zoals kokosolie, dat in hetzelfde soort gebied wordt geteeld als palmolie maar flink meer land verbruikt.

‘Dat is idioot,’ merkt Slingerland op: ‘Als je het wilt vervangen door kokosolie, heb je veel meer land nodig. En dat gaat niet alleen over hectaren bos, maar ook voedselgewassen. Want het moet ergens geteeld worden.’ 

Efficiënte olie 

Waar in het verleden dus wel degelijk bossen werden gekapt voor palmolie, is daar nu bijna geen sprake meer van. Door strenge regelgeving mag er geen nieuw gebied worden ontbost voor de productie van palmolie.  

Bovendien is het een heel stuk efficiënter om palmolie te telen dan andere soorten olie. Producten die palmolievrij zijn, bevatten daarom regelmatig een oliesoort waarvoor veel meer land nodig is. Soms komt zo’n soort olie zelfs uit hetzelfde gebied als waar palmolie vandaan komt. Het slechte imago van palmolie ligt dus wel wat genuanceerder dan sommige producenten ons willen doen geloven.